Van heet naar warm

Per 1 januari 2025 wordt Hot Mix Asfalt (HMA) uitgefaseerd in Nederland. Deze asfaltmengsels zullen niet meer beschikbaar zijn. In plaats hiervan kan Warm Mix Asfalt (WMA) worden ingekocht: dit asfalt wordt geproduceerd op een temperatuur van maximaal 140 graden. Wat betekent deze verandering voor het productieproces? En hoe kunnen wegbeheerders en opdrachtnemers zich hierop voorbereiden? Aan het woord zijn Harco Kersten, specialist wegenbouwmaterialen bij Rijkswaterstaat en Maurice de Merode, adviseur asfaltverhardingen bij verschillende gemeenten. “Hoe eerder je begint, hoe beter.”

Duurzaamheidsambities

Het uitfaseren van HMA is een initiatief van de Vakgroep Bitumineuze Werken van branchevereniging Bouwend Nederland. Het initiatief wordt ondersteund door het Transitiepad Duurzame wegverharding en wordt genomen met het oog op mens en milieu. Harco: “Hoe hoger de productietemperatuur van het asfalt, des de meer uitstoot van schadelijke stoffen. Daarnaast zijn ook het energieverbruik en daarmee de CO2-uitstoot bij het maken van Hot Mix Asfalt hoger dan bij Warm Mix Asfalt, dat een productietemperatuur van 110 tot 140 graden heeft.” Met als resultaat een schonere leefomgeving voor iedereen.

Extra stappen

Het initiatief sluit aan op de duurzaamheidsambities van de Rijksoverheid. Voor wegbeheerders en opdrachtnemers betekent dit concreet dat veel lopende contracten gewijzigd zullen moeten worden en nieuwe contracten moeten worden aangepast. Daarnaast moeten er - vanwege de lagere verwerkingstemperaturen – extra maatregelen worden genomen in het verwerkingsproces van Warm Mix Asfalt. Harco: “Het bitumen dat in asfalt voor de hechting zorgt, heeft een bepaalde temperatuur nodig om goed verwerkt te kunnen worden, variërend tussen de 160 en 200 graden. Bij een temperatuur van 140 graden of lager zijn extra maatregelen nodig om te zorgen dat het bitumen net zo goed gemengd wordt, zodat de eigenschappen van het asfaltmengsel gelijk blijven aan die van het HMA-mengsel.”

Ook moet er tijdens het verdichten sneller gehandeld worden om de verdichting goed te krijgen, zeker wanneer de buitentemperatuur lager is, vertelt Maurice, die gemeenten zoals o.a. Ede, Amersfoort en Veenendaal ondersteunt bij de voorbereiding en uitvoering van asfaltwerkzaamheden. “Is het buiten koud, regenachtig of winderig, dan moet je bij Warm Mix Asfalt sneller acteren om het asfalt goed te verdichten.” Machinale verwerking zal in het algemeen niet veel anders gaan dan HMA. Met name het handwerk kan extra aandacht vragen waarbij, afhankelijk van de weersomstandigheden, aanvullende maatregelen nodig kunnen zijn om het asfalt op de juiste kwaliteit te krijgen en uiteindelijk goed te kunnen walsen.

Plan maken

Een goed interventieplan vooraf helpt vertraging en kwaliteitsverlies voorkomen. Belangrijk hierbij is dat de opdrachtnemer risico’s in kaart brengt en hiervoor een plan van aanpak maakt. Maurice: “Je wilt dat hij aan de voorkant goed nadenkt over hoe hij kwaliteit kan garanderen, door te anticiperen op de weersinvloeden tijdens de verwerking.” Opties zijn er genoeg. Zo kan het werk worden uitgesteld, een extra wals worden ingezet voor snellere verdichting of een ander mengsel worden gedraaid. Maurice: “Dit alles vraagt wel om voorbereiding vooraf en schakelen in de uitvoering, zodat je het asfalt ononderbroken kunt aanbrengen en er met een grote machine in één keer overheen kan. Want overal waar je te veel stagnatie hebt zakt de temperatuur, kun je niet tijdig verdichten en dat heeft gevolgen voor de kwaliteit en de levensduur.”   

Ligt er een gedegen plan van aanpak, dan is de kans klein dat het fout gaat. Daar zijn Maurice en Harco het over eens. Aanvullend geeft Harco opdrachtgevers de tip mee om vooral vooraf in gesprek te gaan met hun aannemer over hoe zij hun kwaliteitsborging inrichten, hoe ze ontzorgen. “Richt een proces in voor hoe je tot de goede kwaliteit komt, en dat je er ook op toeziet dat dit proces plaatsvindt. Zo sluit je bepaalde risico’s al uit.”

Iets duurder

De verwachting is dat er bij de implementatie van WMA beperkte meerkosten zijn ten opzichte van HMA. Dit heeft te maken met de aanpassingen die asfaltproducenten moeten doen. Maurice: “Omdat Warm Mix Asfalt nog niet veel wordt toegepast, zijn de centrales waar het wordt gemaakt er nog niet volledig op toegerust. Daar moet bijvoorbeeld het leidingwerk worden aangepast om additieven te kunnen inspuiten, of moeten extra bitumentanks voor schuimbitumen worden geplaatst. Dit zorgt ervoor dat de prijs nu iets hoger is.” Wanneer er straks massaal om WMA wordt gevraagd, zal de prijs op de lange termijn weer zakken, denkt Maurice. “Daarbij komt dat je minder energie nodig hebt om dit type asfalt te verwarmen, dus je gasverbruik en daarmee energierekening gaat weer omlaag.”

Richtlijn en acceptatievakken

Om de uitfasering van HMA en de invoering van WMA te begeleiden is er een speciale CROW-werkgroep opgericht, bestaande uit technische experts van Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten en asfaltproducenten. Deze werkgroep werkt aan een richtlijn waarin de verschillende technieken komen te staan die gebruikt kunnen worden om het mengproces bij Warm Mix Asfalt goed te laten verlopen. Het zijn stuk voor stuk technieken waar door diverse wegbeheerders al ervaring mee is opgedaan. De richtlijn wordt in de loop van dit jaar gepubliceerd op de website van kennisplatform CROW. De conceptrichtlijn is sinds 8 mei jl. al te vinden op hun website. Zowel aannemers als opdrachtgevers worden aangemoedigd om hierop te reageren.

De komende periode werkt Rijkswaterstaat met andere opdrachtgevers aan het Programma Acceptatievakken, dat in mei van start gaat. In de acceptatievakken moeten asfaltproducenten aantonen dat zij productie en verwerking van WMA onder de knie hebben. Voldoen zij aan de gestelde eisen, dan kunnen opdrachtgevers hun WMA-producten toestaan bij opdrachten. Gemeenten en provincies worden uitgenodigd deel te nemen aan het Programma Acceptatievakken

Nu al experimenteren

De oproep van Maurice aan opdrachtgevers die nog weinig tot geen ervaring hebben met Warm Mix Asfalt is om niet te wachten op de richtlijn, maar om nu al te gaan experimenteren. “Een aantal asfaltaannemers hebben die ervaring veelal wel. Maar er zijn natuurlijk ook veel onafhankelijke asfaltploegen in Nederland die het asfalt inkopen bij een producent. Zij hebben die ervaring misschien nog niet of onvoldoende, en het is best een risico als die vanaf januari allemaal in één keer met Warm Mix Asfalt aan de slag moeten. Wacht daarom niet totdat de richtlijn uitkomt, want dan is het asfaltseizoen al bijna afgelopen. Ga nu al proefvakken maken en daarmee experimenteren, kijk hoe je die verdichtingstijd in onder- en tussenlagen kunt monitoren. Hoe eerder je begint, hoe beter. Nog beter: laat deze vakken onderdeel worden van het Programma Acceptatievakken.”