Goed en minder goed nieuws over winkelcentra

Een toename van het aantal boekwinkels in 2023 met ruim 12 procent. Op sociale media werd vanuit het boekenvak hier en daar nogal verbaasd gereageerd op dat cijfer. Had het CBS een nieuwe wijze van tellen geïntroduceerd? Nee, dat blijkt bij navraag niet het geval. Ook het CBS weet zo een, twee, drie niet waar die sterke stijging van het aantal boekhandels in tijden van ogenschijnlijke ontlezing precies door komt.

Rara 

Er zijn wel meer ogenschijnlijk moeilijk uit te leggen ontwikkelingen binnen stadscentra. Zoals dat volgens onderzoek van Colliers de winkelleegstand alweer enige kwartalen oploopt – nu naar overall 6,4 procent en in binnensteden zelfs tot 8,2. Maar dat tegelijkertijd recent CBS-onderzoek uitwijst dat het aantal winkels in Nederland in 2023 voor het eerst in tien jaar juist weer licht is gestegen. Rara.

Beleefcentra 

Vaststaat dat gemeenten over de hele linie bezig zijn hun stadscentra te transformeren. Vooral in aanloopstraten worden winkels tot woning verbouwd. Versteende pleinen krijgen groene wimpers en met de toevoeging van (meer) horeca en evenementen moeten koopcentra veranderen in beleefcentra. 

Meer passanten

Die verandering van stadscentra betaalt zich uit. Waar Bureau RMC, dat de drukte in stadscentra meet, in 2023 een daling verwachtte, kwamen er juist meer passanten naar de stad. Vooral in het voorjaar en de zomer wordt er meer geshopt, waar de verkopen in de traditionele cadeaumaand december wat achterblijven. De funshopper, die na de inkopen nog een terrasje pakt, wint het van de recht-toe-recht-aan winkelende klant.
 

Broos

Die levendigheid van het centrum trekt andere soorten winkels. Kleinere supermarkten en speciaalzaken rukken op. Online ketens die uitsluitend op internet opereerden, kiezen voor een fysieke shop in steden waar veel van hun klanten zitten. Geen wonder dat het CBS voor het eerst in tien jaar een kleine toename in winkels signaleert, al is die volgens onderzoeker Marjolijn Jaarsma nog broos, en is het te vroeg om er al optimistische conclusies voor de langere termijn aan te verbinden.

Divers

En die oprukkende leegstand dan? Het onderzoek van Colliers laat vooral zien hoe divers het gemeentelijke beeld is. In gemeenten die moeten strijden tegen nabijgelegen concurrerende gemeenten loopt de leegstand zomaar op tot voorbij de 15 procent – zeker als ze de transformatie van winkels naar woningen niet overtuigend ter hand nemen. Daartegenover staan steden als Alkmaar en Leeuwarden die dat juist wel doen en profiteren van hun aantrekkelijke historische binnenstad, waardoor ze veel funshoppers en toeristen trekken.

Voelen

Toch nog even die boekhandels. Volgens Jaarsma moeten we die groei wel in perspectief zien: 12,5 procent erbij betekent bij een relatief kleine sector als de boekhandel een stijging van zo’n 80 winkels, zo veel is dat nou ook weer niet. Maar bij de Rotterdamse boekhandel Donner, geciteerd in De Telegraaf, weten ze het zeker: ‘Mensen zijn al die online prikkels weleens zat. Je wil gewoon een boek kunnen voelen en ritselend erdoor bladeren.’