Buitenspel staan ontwricht de maatschappij

Tegenwoordig heet hoogopgeleid theoretisch geschoold en laag opgeleid praktisch geschoold. Stelling is dat een hoog opleidingsniveau bepalend is voor de kansen die iemand in zijn verdere leven heeft. De kloof tussen theoretisch en praktisch geschoold leidt ook nog tot polarisatie wat weer niet handig schijnt te zijn voor de democratie. Een veel te simpele voorstelling van zaken.

In de 21e eeuw broeit er onderhuids een werkelijkheid waardoor dagelijks meer praktisch en theoretisch geschoolden elkaar vinden. Om te beginnen de tweedeling binnen de groep theoretisch opgeleiden. Geholpen door open grenzen krijgen onder het mom van schaarste en concurrentie belastingvrijgestelde expats en vers afgestudeerde IT’ers en AI’ers startsalarissen die door het dak gaan. Evenmin mogen de topinkomens van in gladstrijken en witwassen gespecialiseerde Zuid-as advocaten worden vergeten.

Ditzelfde gaat dan weer niet op voor de even schaarse hoog opgeleiden bij justitie, politie, onderwijs of in de zorg. Met hun inkomens zit de aanschaf van een normaal huis er niet eens in. Dat de maatschappij niet op hen zit te wachten voelt als krenking. Door opkomst van AI vliegen tegelijk middenkader- en administratieve kantoorbanen de deur uit. De uitgestotenen ervaren letterlijk maatschappelijke degradatie. Vervolgens worden ze geteisterd door een moordende concurrentie, kinderen waarvoor geen betaalbare opvang is te vinden en woonlasten waardoor beide partners fulltime moeten werken op slecht betaalde plekken.

Hetzelfde is te zien bij praktisch opgeleiden. Door vergrijzing en tekorten aan vaklui verdienen loodgieters, elektriciens of bouwvakkers bakken met geld. Op zijn minst is opmerkelijk dat deze zzp-ers vaak extra vaklui uit Polen of Tsjechië inhuren en zo ontpoppen de meer geslepen praktisch opgeleiden zich als nieuwe deels zwart klussende ondernemers. Dure vakanties, buiten de deur eten, op de mooiste plek wonen en een dure Tesla worden hun eerste levensbehoefte.

Degenen waarbij de economie minder waarde hecht aan praktische kennis en ervaring hebben niet veel aan de nieuwe globale wereld. Open grenzen leidt via louche uitzendbureaus tot massaal importeren van concurrerende laagbetaalden uit het voormalig Oostblok om hier de lonen te drukken. Nauwelijks nog een Nederlands vrachtbedrijf op de weg, internetkabels worden aangelegd door Oost Europeanen en binnen kassen en slachthuizen wordt de Nederlandse taal allang niet meer gesproken.

Daar net zo goed schaarse Wo-ers en HBO-ers beschamend slecht betaald worden bij justitie, politie, onderwijs en in de zorg kunnen zij niet meedoen aan de status van kopen van dure spullen of verre reizen. De onrechtvaardigheid dat ze niet krijgen wat ze decennia is beloofd slaat bij menigeen om in woede. Een woede die samen valt met die van de praktisch laaggeschoolden die op hun manier het kind van de rekening zijn.

Het aantal mensen met het gevoel er alleen voor te staan groeit met de dag. Uit wanhoop wordt de gevestigde politiek aangesproken maar deze levert niet. Stoïcijns is jarenlang de  aandacht eenzijdig gericht gebleven op klimaatmaatregelen. De gevolgen ervan worden als snelle prijsstijgingen van vrijwel alles ervaren door haar inwoners. Gelijktijdig wordt de rechtsstaat, het onderwijs, de gezondheidszorg, de pensioenen en de sociale voorzieningen te grabbel gegooid.

Als dan een politieke partij opkomt met de slogan ‘De Nederlander weer op één’ dan is het niet gek dat mensen hiervoor kiezen. Zelfs als deze partij aan de poten zaagt van instituties die de vrijheid bewaken en rechten wil afnemen van inwoners.