De vrijblijvendheid voorbij

Mijn vader werd onlangs tachtig jaar. Geboren in de hongerwinter. Hij kan zich natuurlijk niets van de oorlog herinneren, maar was erdoor gefascineerd. Naar elk van de veertien delen van Loe de Jongs werk “Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog” keek hij halsreikend uit. Thuis spraken we met ontzag en eerbied over de oorlog.

Niet vanzelfsprekend

Tachtig jaar na de bevrijding blijkt vrijheid niet meer vanzelfsprekend. Vrijheid is de basis voor democratie, in de praktijk betekent dat “zelf bepalen hoe je leeft, wat je denkt, zegt, gelooft en doet. Vrijheid draait ook om samenleven. Jouw vrijheid stopt waar die van een ander begint; samenleven zonder angst, met ruimte voor verschil en inspraak” (Vrijheidsfonds.nl).

Ontzag en eerbied zetten de oorlog op afstand; groots en niet beïnvloedbaar. Het gaat over iets buiten jouzelf. In de NRC -podcast “ Waarom we weinig van de Tweede Wereldoorlog hebben geleerd” is een waardevolle reflectie op dit thema te beluisteren. Als je vrijheid met ontzag en eerbied benadert, vraag je je waarschijnlijk vertwijfeld af wat jij eraan kunt doen. Gelukkig is dat veel…als we de vrijblijvendheid voorbijgaan.

Geef vorm aan de vrijheid

In het dagelijks samenleven en dus ook in het dagelijkse samenwerken krijgt vrijheid vorm. In werkgroepen, teamoverleggen, online meets, bij de koffieautomaat en in de wandelgangen. Spreek je uit waar je eerder dacht: “Ach, laat maar…”. Laat zien waar jouw grens ligt. Begin met een vraag aan de ander, als je eerder graag als eerste het woord nam. Respecteer de ruimte van je collega.

Een non-interventiestrategie waarin we zaken niet bespreken in de hoop ook zelf met rust gelaten te worden, kunnen we ons niet meer veroorloven. Ik bemoei me niet met jou en jij bemoeit je niet met mij, is voorbij. Wees nieuwsgierig naar elkaar. Ren niet naar een oordeel op basis van je eigen overtuiging, maar kom onderzoekend tot een standpunt en wees bereid om dat bij te stellen op basis van nieuwe inzichten.

Samenwerken

Zo werken we samen aan vrijheid. Als jong meisje, gezegend met een rijke fantasie en een geromantiseerd beeld van de oorlog, dacht ik dat opa en oma verzetsstrijders waren geweest. Dat was natuurlijk niet waar, zoals de meeste van hun tijdgenoten probeerden ze er in hun eigen situatie het beste van te maken en overeind te blijven. Laten we samen de vrijheid overeind houden. Het is nu of nooit.