Is uitschakelen verlichting onveilig?

Verlichting uitzetten om geld te besparen. Steeds meer gemeenten kiezen ervoor. Maar in sommige plaatsen gaat die maatregel al snel weer terug de ijskast in omdat inwoners het te onveilig vinden. Het brengt het verschil tussen sociale –en fysieke veiligheid duidelijk in beeld.

Licht uit

In het Brabantse Deurne is de maatregel, die jaarlijks bijna 25 duizend euro zou moeten opleveren, doorgezet na een proef. Deurne heeft bij het uitzetten van de lichten rekening gehouden met de locatie; op plaatsen waar veel mensen komen en op kruispunten wordt de verlichting gedimd.

Proef stopzetten

De Zuid-Hollandse gemeente Westland zette de proef na twee maanden al stop omdat bewoners het te onveilig vonden. Het ‘s nachts dimmen van de lampen was volgens een woordvoerder geen optie. ‘Dat levert te weinig op, zoiets scheelt centen in plaats van euro’s’, zegt hij. Het verwijderen van de palen scheelt het meeste in de kosten, schetst hij. Maar voordat dat gebeurde, wilde de gemeente eerst een proef doen met uitgeschakelde verlichting, om bewoners zo te laten wennen aan het idee. Niet overal ging het licht uit in die twee maanden: op wegen waar schoolgaande kinderen langskomen, bleven de lantaarnpalen gewoon aan. In Achtkarspelen (Friesland) gaat de verlichting op de industrieterreinen dit jaar uit en worden de lichten in de woonwijken gedimd. De lichtmasten op het industrieterrein worden om en om verwijderd. Dit gebeurt om geld te besparen.

Wennen

In Uithoorn (Noord-Holland) zou de verlichting op een aantal wegen uitgaan, maar die proef duurde slechts 4 dagen. Gistermiddag besloot het college om veiligheidsreden de proef direct ongedaan te maken. Er werd slechts één klacht ontvangen, maar via andere kanalen kwamen wel ‘signalen’ binnen dat er onvrede was over het besluit. Ook is volgens een woordvoerster een aantal ‘kleine incidenten’ bij de gemeente gemeld. Hierbij ging het onder andere om mensen die van de weg raakten doordat de verlichting uitviel. Vooraf is gesproken met de politie en verkeerskundigen, geeft de woordvoerster aan. ‘Het is fysiek gezien niet onveiliger. Alleen moeten mensen er even aan wennen.’ Dat wennen is nu dus niet meer nodig, omdat de hele proef niet doorgaat.

Gevoel

Onderzoek toont aan dat het uitschakelen van verlichting niet automatisch leidt tot onveiligheid. Vooral het veiligheidsgevoel neemt af, maar dat is subjectief. ‘Dat waren ook de meeste klachten die wij kregen’, zegt de woordvoerder van de gemeente Westland. ‘Mensen waren bang om niet gezien te worden bij het uitlaten van de hond of aangereden te worden.’

Tegenstrijdig

Opvallend is dat de Richtlijn Openbare Verlichting (ROVL) 2011 precies het tegenovergestelde schetst van wat burgers vaak zeggen. Sociale veiligheid wordt juist gecreëerd door het aantal mensen dat zich in een gebied bevindt, en niet door de verlichting. Verlichting creëert ‘schijnveiligheid’, zoals de Westlandse woordvoerder dat omschrijft. Een onderzoek van SWOV, de stichting voor wetenschappelijk onderzoek verkeersveiligheid, spreekt de richtlijn op dat punt echter weer tegen en bevestigt de gevoelens van de inwoners. “Ook uit diverse buitenlandse onderzoeken is gebleken dat niet alleen criminaliteit maar ook de angst ervoor gunstig beïnvloed wordt door de aanwezigheid van straatverlichting”, staat in het onderzoek.