De woningbouwopgave met de blik op brede welvaart

Is het nodig om ons landschap op te offeren om iedereen te voorzien van goede woonruimte? Ik zou zeggen: nee. We kunnen nieuwe uitbreidingswijken en binnenstedelijke verdichting beperken. De sleutel ligt in een bredere kijk op wat onze levenskwaliteit, woongenot bepaalt op lange termijn.

De woningopgave staat hoog op de agenda. Het geschatte tekort ligt momenteel op circa 300.000 woningen. Gemeenten en provincies doen wat ze kunnen, toch blijft de productie achter. Vanuit bouwende partijen, ontwikkelaars maar ook experts wordt steeds vaker gevraagd om meer centrale sturing: de regie terugleggen bij het Rijk.

Opbouw tekort

Het woningtekort waar we het over hebben lijkt misschien kwantitatief, maar is met name kwalitatief. Er wonen steeds minder mensen in één huis. Dat betekent dat hoewel de bevolking niet groeit, de behoefte aan woningen toch stijgt. Er zijn bovendien nieuwe wensen: energiezuinigheid, circulair materiaalgebruik en woningen die beter tegemoet komen aan de wensen van doelgroepen als hulpbehoevenden en ouderen. Verder zijn er uiteraard grote verschillen tussen de verschillende regio’s: waar de randstad worstelt met een fors en bovendien groeiend tekort, blijft de vraag op andere plekken in Nederland achter.

 De kern van de opgave is daarmee verschoven. We hebben niet zozeer meer woonoppervlak nodig, maar wel meer woningen, met passende voorzieningen en op de juiste plek. En in stedelijke gebieden mogen die dan best wat kleiner zijn.

Brede welvaart

Dat zien we terug als ontwikkeling in de samenleving. We zien steeds meer in dat we niet altijd gelukkiger worden van meer inkomen of bezit. Onze omgeving, in sociaal en fysiek opzicht, krijgt een steeds bredere waardering. Dit komt tot uiting in het begrip brede welvaart. Hierin worden naast de economische parameters ook ecologische en sociale aspecten van ons leven meegewogen.

Enerzijds betekent dit dat de toegang tot natuur en hoogwaardige publieke ruimte in de stad als belangrijke factoren worden gezien voor onze kwaliteit van leven. Ze spelen een grote rol in onze overwegingen bij de zoektocht naar een nieuw huis. Ook staat de koppeling tussen woonoppervlak en levensstandaard op losse schroeven. Meer verdienen betekent niet automatisch meer de wens voor een grotere woning, maar misschien wel één die duurzaam is ontworpen, op een betere locatie ligt of toegang heeft tot meer voorzieningen.

Synergie

Als we met deze blik op de toekomst naar de bouwopgave kijken, ligt er een kans in de huidige gebouwvoorraad. Door deze slim te benutten creëer je meer woningen, op geschikte plekken, zonder het landschap aan te hoeven tasten. Denk daarbij aan het splitsen van grotere eengezinswoningen in meerdere appartementen of het herbestemmen van oude kantoor- of bedrijfspanden. Mooie bijkomstigheid is dat we sowieso met deze gebouwen aan de slag moesten: een van de grootste opgaven in de verduurzaming ligt in onze bestaande gebouwenvoorraad.

Kortom, laten we eerst onze wensen nog eens goed tegen het licht houden voordat we beginnen met nieuwbouw. Mijn voorspelling is dat we daarmee over twintig jaar een stuk minder nieuwe stenen hebben en een stuk meer ruimtelijke kwaliteit.