De klimaatverandering staat hoog op de internationale agenda. Het streven naar het beperken van de opwarming van de aarde is een grote opgave, ook voor Nederland. De kabinetsformatie is nog volop gaande. Soms komen er wat geluiden langs over de verwachte klimaatambitie en maatregelen. Die kunnen niet minder zijn dan de ambitie in het klimaatakkoord. We zien de aangescherpte Europese 55%-ambitie rondom CO2 emissie besparing in 2030. Europa werkt aan grote programma’s. Een belangrijke beweging in dat licht is de “Renovation Wave”, het koppelen van verduurzaming aan de grootschalige renovaties van woningen en andere gebouwen.
In de regio’s binnen Nederland is de eerste versie van de regionale energiestrategieën gepresenteerd, met een belangrijke nadruk op de gebouwde omgeving. Wijk voor wijk wordt gewerkt aan gasloze oplossingen voor onze warmte. Ik heb inmiddels ervaring in mijn gasloze woning, met warmtepomp, warmteterugwinning en zonnepanelen.
Deze monitor is een belangrijk instrument om de Nederlandse vorderingen in beeld te brengen. We zien een genuanceerd beeld. In Nederland is de uitstoot van broeikasgassen in de gebouwde omgeving dan wel 8% lager (voorlopige cijfers), maar gecorrigeerd voor warme winters is de uitstootdaling ongunstiger. Het halen van het beoogde percentage hernieuwbare energie blijkt nog lastig. De druk op het elektriciteitsnet heef grenzen die we snel zullen moeten verleggen. We zien een exponentiële stijging van opwekking door zon en warmtepompen maar gerelateerd aan het verbruik levert dat nog te weinig PJs op. De afname van isolatiemateriaal nam in 2020 vooral in de utiliteitsbouw opvallend sterk toe. In het nieuws zien we niet alleen de succesverhalen. Beelden van tochtige fats, waar mensen wonen die een hoge energierekening moeten betalen komen de huiskamers in. In NL hebben ongeveer 500.000 mensen te maken met energiearmoede. Spannend blijf of we een strenge winter krijgen en of de sterk stijgende gasprijs mensen verder in problemen gaat brengen. Hiertegenover staat het ongeduldige geluid dat we eerder met verduurzaming hadden moeten beginnen, juist nu moeten doorpakken en dat we geen gebouw, geen woning moeten vergeten.
We weten wat ons te doen staat op het gebied van CO2, maar ook op moet gebied van grondstoffen en circulariteit. Op podium duurzame gebouwen (RVO) zijn steeds meer circulaire gebouwen te vinden, ook zien we steeds meer circulaire bouw-startups ontstaan bij de universiteiten. Ook de maatschappelijke acceptatie voor circulaire inkoop groeit.
We zijn op weg, de opgave is groot, maar de resultaten en de kiemen voor verdere ontwikkeling zijn er ook. Ik hoop dat deze monitor voor u niet slechts een momentopname is, maar u inspireert in uw betrokkenheid en actie.
Barto Piersma, Directeur Nationale Programma’s
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
Inhoudsopgave:
Inleiding
Samenvatting
Besparingsdoelen in de gebouwde omgeving
Voorraadgegevens gebouwde omgeving
Energielabels in de gebouwde omgeving
Energieverbruik in Nederland in de gebouwde omgeving
Broeikasemissies in Nederland in de gebouwde omgeving
Energiebesparing in de woningbouw
Energiebesparing in de utiliteitsbouw
Houding ten aanzien van verduurzaming van de woning
Hernieuwbare energie in Nederland in de gebouwde omgeving
Circulaire bouweconomie
De ontwikkeling van de energienota en – prijzen
Prestaties van Nederland in Europese context
Bijlage 1 Verantwoording bronnen
Bijlage 2 Niet publieke bronnen
Bijlage 3 Referenties bronnen