Globaal besteden de waterschappen de ene helft van hun begroting aan het watersysteem: kanalen, gemalen en dijken. En de andere helft aan de zuivering van afvalwater van huishoudens en bedrijven. Voor het watersysteem is er de watersysteemheffing, voor de waterzuivering de zuiveringsheffing.

Aan het huidige belastingstelsel zitten nogal wat onlogische kantjes. Dat komt vooral omdat er drie verschillende belastingcategorieën zijn, die elk op een andere manier worden belast: 1. Burgers (Ingezetenen); 2. Bedrijven, kantoren en instellingen (Gebouwd); en 3. Boeren (Ongebouwd). Natuur als vierde belastingcategorie betaalt in het huidige stelsel vrijwel niets.

Daarnaast heeft de Oeso in 2014 geconstateerd dat de huidige systematiek op de lange termijn niet houdbaar is. De hoogte van de watersysteemheffing moet volgens de Oeso evenredig zijn aan de mate van profijt van ‘droge voeten’. En de waterzuiveringsheffing moet meer uitgaan van het principe ‘de vervuiler betaalt’. In de nieuwe belastingvoorstellen krijgen de democratisch gekozen Algemeen Besturen van elk waterschap meer ruimte om de tarieven bij te stellen. Maar let op: het naar beneden bijstellen van bijvoorbeeld het tarief voor de categorie Boeren leidt automatisch ook tot een verhoging van het tarief voor Burgers en Bedrijven! Want het totale bedrag aan waterschapsbelasting moet immers gelijk blijven om de begroting van het waterschap te dekken.

Uit rekenvoorbeelden blijkt dat de nieuwe watersysteemheffing uitkomt op een hoger tarief voor de categorieën Burgers en Boeren, waardoor Bedrijven juist minder gaan betalen. Ik vind dat niet uitlegbaar. Waar veel mensen wonen, zijn veel bedrijven – en omgekeerd. De vastgoedwaarde van kantoren en fabrieken is enorm en het is daarom redelijk dat de categorie Bedrijven evenveel bijdraagt aan de watersysteemheffing als de categorie Burgers. Pas dan gaan burgers minder betalen dan nu.

Natuurterreinen gaan voortaan gewoon meebetalen aan het waterbeheer. Opvallend genoeg wordt echter voorgesteld dat de categorie Burgers maar liefst 80 procent van de watersysteemheffing op Natuur moet betalen. Dat komt er dus gewoon even bij! Terwijl het natuurbeleid juist is gedecentraliseerd naar de provincies. De provincies kunnen dan zelf de afweging maken of zij de terreinbeheerders met gemeenschapsgeld willen subsidiëren.

Verder heeft de vereenvoudiging van de zuiveringsheffing als – onbedoeld? - neveneffect dat de categorie Bedrijven ook voor deze waterschapsbelasting minder gaat betalen! Schonere bedrijven zoals de spreekwoordelijke 'kantoren aan de Zuidas’ betalen straks minder. Ook hier moeten Burgers en Boeren het verschil bij-plussen. Veel burgers ergeren zich aan  de huidige systematiek waarbij 2-persoons-huishoudens evenveel zuiveringsheffing betalen als huishoudens met drie of meer personen. Van alle kanten was er bij de CAB op aangedrongen om uit te gaan van het werkelijk aantal bewoners per huis, zoals vermeld in de gemeentelijke basisadministratie (GBA). De CAB heeft deze wens naast zich neergelegd omdat het in de praktijk te complex zou zijn. Is het een idee om per huishouden alleen de volwassenen te tellen (kinderen gratis!) en om het onderscheid te beperken tot 1, 2 en 3+ persoonshuishoudens? Dat zou het draagvlak zeker vergroten.

Hans Middendorp is waterdeskundige en vicevoorzitter van de Algemene Waterschapspartij AWP

Deze bijdrage is op persoonlijke titel