Uniforme meetlat voor sociaal domein

Lokale autonomie was leidend bij de decentralisaties in het sociaal domein. Maar na bijna vier jaar wordt het tijd resultaten van gemeenten beter onderling te vergelijken, vindt de Algemene Rekenkamer. Een nieuwe tool helpt daarbij.

Niet langer verzuipen in de informatie

Samen met gemeenten, parlement en kabinet moet worden vastgesteld welke gegevens nodig zijn om voortgang en resultaten van de decentralisaties sociaal domein in beeld te krijgen. Het is daarbij noodzakelijk om gemeenschappelijke definities en begrippen te hanteren. Dat stelt de Algemene Rekenkamer in het advies ‘Wegwijs in het sociaal domein’.

‘Als Algemene Rekenkamer hebben we voorafgaand aan de decentralisaties gepleit voor die ontwikkeling van een gemeenschappelijke taal. Zo zou je een beeld kunnen krijgen van wat er in dat sociaal domein gebeurt, zodat je het met elkaar kunt vergelijken’, stelt Ewout Irrgang, collegelid van de Algemene Rekenkamer. De tijd was er toen nog niet rijp voor; gemeenten waren druk bezig met het ‘inregelen’ van de nieuwe taken op het gebied van jeugdhulp, maatschappelijke ondersteuning en (arbeids)participatie. ‘We merken nu dat er meer ruimte is om daarover de discussie te voeren.’

Het belang van de ontwikkeling van gemeenschappelijke definities en begrippen is groot, benadrukt Irrgang. ‘Voor de Kamer is het handig om zich een landelijk beeld te kunnen vormen van de voortgang en resultaten als dezelfde begrippen en definities worden gebruikt, anders krijg je misschien tachtig verschillende definities van participatie, zelfredzaamheid of eenzaamheid.’ Het is geen inperking van de lokale autonomie, benadrukt Irrgang. ‘Je gebruikt alleen dezelfde meetlat om elkaar onderling te vergelijken.’ Daarom ook moeten gemeenten bij de ontwikkeling van die gemeenschappelijke definities en begrippen worden betrokken.

Startpunt
Naast het belang van een gemeenschappelijke taal, is het belangrijk om te bepalen wat je eigenlijk wilt weten. Dat moet het startpunt zijn, stelt Irrgang. Niet alleen de Kamer wordt overstelpt met informatie over de Wmo 2015, de Jeugdwet en de Participatiewet, ook gemeenteraden verzuipen welhaast in de informatie die ze van hun colleges krijgen.

‘Er zijn veel raadsleden en gemeenteraden die worstelen met het sociaal domein’, weet Irrgang. Niet alleen wat betreft de hoeveelheid informatie, maar vooral ook wat ze nu echt willen weten. ‘Wat hebben ze misschien niet nodig, waarover willen ze misschien meer weten. Allereerst moet de vraag worden gesteld wat de doelen zijn van het beleid op het gebied van de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet. Om te kunnen sturen, blijft het belangrijk dat je heldere doelen hebt.’

Op basis van onderzoek concludeert de Algemene Rekenkamer dat de Tweede Kamer díe informatie krijgt die hij mag verwachten op grond van de bevoegdheidsverdeling, terwijl de Kamer vaak het gevoel heeft onvoldoende informatie te krijgen. ‘Er zit toch een soort ongemak van ‘krijgen we wel de goede dingen?’. Wij verklaren dat vanuit het feit dat de Kamer heel veel informatie op veel verschillende tijdstippen krijgt. Mogelijk dat de Kamer met minder en betere informatie, beter wordt geïnformeerd. Slim en slank noemen we dat. Slim in de zin van dat je geen appels met peren moet vergelijken en slank in de zin van less is soms echt more.’

De informatie moet vervolgens gestructureerd worden aangeboden. Niet alleen per wet, maar ook daar waar overlap zit. De Algemene Rekenkamer heeft daarvoor een digitale tool voor de Tweede Kamer ontwikkeld, maar die is ook voor gemeenten bruikbaar. Gemeenten kunnen alle brieven, nota’s, raadsvoorstellen et cetera die burgemeester en wethouders over de drie wetten aan hun raden sturen, in het door de Algemene Rekenkamer ontwikkelde instrument opnemen.

De Wegwijzer sociaal domein is in open standaard ontwikkeld en via de site van de Algemene Rekenkamer downloadbaar.