Rechtmatigheid als ingang voor transformatie

Gemeenten staan voor de uitdaging om de uitgaven binnen de Wmo en Jeugdwet te beheersen en de kwaliteit van de ondersteuning te borgen. Het onderzoeken van en sturen op rechtmatigheid blijkt hiervoor een krachtige en waardevolle ingang.

De transformatie-opdracht

Met de stelselwijziging in 2015 hebben gemeenten de opdracht tot transformatie gekregen. Het realiseren van de beoogde inhoudelijke effecten van de stelselwijziging in de zin van betere kwaliteitsuitkomsten voor burgers en kostenbesparing voor de overheid. Veel gemeenten hebben de transformatie gezocht op de volgende gebieden:

• Het voeren van structureel overleg met aanbieders;
• Het ontwerpen van een nieuw stelsel voor inkoop, producten en diensten;
• Het inrichten van de eigen organisatie voor inkoop- en contractmanagement toegang, administratie en factuurverwerking.

Resultaten

Dit leidt tot wisselende resultaten. Veel gemeenten hebben te maken met forse financiële tekorten in de Wmo en/of Jeugdwet. Zij slagen er onvoldoende in om inzicht en controle te krijgen. Tegelijkertijd maakt een aantal aanbieders hoge tot zeer hoge winsten. Zo blijkt ook uit onderzoek van Pointer, Reporter Radio en Follow the Money naar grote zorginstellingen. Grote zorginstellingen hebben in 2017 en 2018 winst boven de tien procent gemaakt, terwijl twee á drie procent winst gangbaar is in deze sector.  Zij zijn financieel gezien succesvol gebleken in het benutten van ruimte in de nieuwe stelsels zoals die voor de gemeenten ontworpen zijn. Daarbij zijn bepaalde domeinen lucratief gebleken voor het realiseren van hoge winsten binnen de grenzen van het stelsel of het plegen van fraude buiten de grenzen.

Het onderzoeken van rechtmatigheid

Adequaat inzicht in deze aanbieders ontbreekt door het grote gebrek aan actief onderzoek naar rechtmatigheid. De meeste gemeenten hebben sinds de ingang van de Wmo 2015 en Jeugdwet nog nooit echt vooronderzoek naar rechtmatigheid gedaan of gerichte materiële controle uitgevoerd. In de praktijk gaan gemeenten rechtmatigheid reactief onderzoeken nadat zij een of meer duidelijke signalen van mogelijke onrechtmatigheden – waaronder: budgettekorten, hoge winsten bij aanbieders, klachten van cliënten, twijfels over besteding van pgb’s etc. – hebben ontvangen en lopen dan vaak vast in het onderzoek.

Rechtmatigheid kan met recht als een weeskind worden beschouwd dat van niemand aandacht krijgt. Met potentieel grote gevolgen voor kosten en kwaliteit. Het onderzoeken van en sturen op rechtmatigheid is een krachtige en waardevolle ingang voor de hierboven beschreven uitdagingen, zo blijkt uit de eerste ervaringen van een aantal gemeenten.

Wat kunnen wij voor u betekenen?

Brainstormt u graag eens met een Zorg-Lokaal expert op het gebied van rechtmatigheidsonderzoek? Vraag dan hier een vrijblijvend gesprek aan. Of wilt u meer informatie over trainingen rondom rechtmatigheid? Bekijk dan hier de trainingen van onze expertpartner Triple A Academy.