‘Liever basisbaan dan basisinkomen’

Als het aan de Amsterdamse wethouder Arjan Vliegenthart ligt, krijgen mensen meer werkzekerheid door het aanbieden van een basisbaan dan van een basisinkomen. De Amsterdamse “werkbrigades” die met contract werken tegen het minimumloon zijn daar een goed voorbeeld van. ‘Een goed idee is aan burgers te vragen welke basisbanen er dan moeten komen.’

Bremen en Stockholm
Het idee van de basisbaan en dat salaris meer erkenning geeft dan een uitkering of vrijwilligerswerk zit al verweven in de aanpak van de steden Bremen en Stockholm die zijn onderzocht door het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken en hoogleraar actief burgerschap Monique Kremer. Werk dat hier als vrijwilligerswerk en onderdeel van het bijstandsbeleid wordt gezien, zoals de koffiejuffrouw en medewerkers op de kinderboerderij, is daar een betaalde baan. In “Stockholm Jobbs” zijn mensen actief aan het werk en krijgen zij coaching en intensieve begeleiding. De basisbaan alleen is niet voldoende, zeker niet bij complexe problematiek is. Het is tegelijk werken aan werk en gezondheid.

Ein-Euro-Job
In Bremen is vrijwilligerswerk een Ein-Euro-Job, waarin 1 euro bovenop de uitkering wordt verdiend, de zogenoemde “tweede arbeidsmarkt”, ook “slow work” genoemd. Gewone banen zijn te complex en dus worden nieuwe banen ontwikkeld, waarbij van bestaande banen taken worden afgeschaafd (jobcarving). Het extra geld geeft net meer erkenning. In Bremen vertellen mensen bijvoorbeeld geschiedenisverhalen in het centrum van de stad. Wethouder Vliegenthart ziet meer in de Zweedse dan in de Duitse aanpak, zei hij woensdag tijdens de bijeenkomst De Toekomst van de Bijstand in een gesprek met wethouders van Rotterdam (Maarten Struijvenberg, Leefbaar Rotterdam), Utrecht (Victor Everhardt, D66) en Tilburg (Erik de Ridder, CDA). ‘De tweede arbeidsmarkt genereert geen pensioen. Werk voor de lange duur is beter dan een 1 eurobaan.’

Basisbaan

Aan de buurt vragen welke banen de gemeente zou moeten scheppen, zoals Kremer voorstelt, vindt Vliegenthart wel een goed idee. ‘De buurt weet vaak het beste waar de problemen zitten. De werkbrigades die werken met een echt contract van twee jaar tegen het minimumloon kun je koppelen aan een basisbaan en je kunt de buurt vragen welke dat moet zijn.’ Struijvenberg is niet meteen overtuigd van het concept basisbaan. Volgens hem gebeurt er al veel op het gebied van social return. ‘Met mensen goed matchbaar maken kom je al een heel eind.’ Everhardt mist een notie van de instabiele arbeidsmarkt in dit verhaal. ‘Er zijn teveel korte, flexibele contracten. Doe eerst iets aan de duurzaamheid van banen. Het rijk moet ons daarbij helpen. Wij stimuleren zelf sociaal ondernemerschap en kopen daar ook in.’

Wethouder socialisme 2.0

De Ridder wil vooral verbinding zoeken met woningcorporaties. ‘Zij voelen nog een verplichting naar de wijk. Daar vinden we elkaar en nemen we gezamenlijk verantwoordelijkheid.  Perspectief is te weinig als het alleen van de gemeente afhankelijk is.’ Het matchen van vacatures en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is wel een zorg voor De Ridder. ‘We hebben heel veel vacatures. Je kunt denken aan jobcarving of het opnemen van mensen in groepen werknemers. Werkgevers zijn vaak heel betrokken en willen de mensen uit de kaartenbakken in dienst nemen. Wij kunnen daarbij loonkostensubsidie geven.’ Vliegenthart ziet toch echt een overheidstaak. ‘Niet uit barmhartigheid, maar mensen die werken zijn gezonder en leveren een bijdrage aan de stad. Begin niet met wat het kost, maar met wat het oplevert: opgeknapte buurten en de helft besparing op bijstandsuitkeringen. Dat vergt meer bestuurlijke lef en ondeugendheid. De wethouder socialisme 2.0.’