Extra geld nodig voor aanpak dakloosheid

Er moet structureel extra geld bijkomen voor de aanpak van dakloosheid. Ook zijn er extra, goedkope huurwoningen nodig. En flexibiliteit van gemeenten. Daarnaast moet stevig regie worden gevoerd.

Bak huiswerk

Dat is de rode draad in de reacties op het dinsdag uitgebrachte advies van de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving (RVS). De Raad stelt dat het terugdringen van dakloosheid een structureel andere aanpak vereist waarbij preventie en het recht op huisvesting voorop moet komen te staan. Het advies is dinsdag overhandigd aan verantwoordelijk staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS), die de RVS om een advies had gevraagd. De minister twitterde het helemaal eens te zijn met de essentie van het advies – herstel begint met een huis – en dat het advies ‘een bak huiswerk’ is voor overheid en samenleving.

Urgentie

‘Dak- en thuisloosheid is een breed maatschappelijk probleem dat we samen moeten oppakken. De coronacrisis maakt de urgentie hiervan nog duidelijker zichtbaar’, aldus Blokhuis in een reactie. ‘Mijn inzet is om een landelijke beweging op gang te brengen om een omslag van opvang naar wonen mogelijk te maken.’ Dit voorjaar komt hij met een plan van aanpak met maatregelen om dak- en thuisloosheid terug te dringen. Daar neemt Blokhuis de adviezen uit het RVS- rapport in mee. ‘Om het aantal dak- en thuislozen terug te dringen én dak- en thuisloosheid te voorkomen moeten we, zoals het advies voorschrijft, de brede samenwerking opzoeken, meer investeren in preventie én de focus leggen op het organiseren van huisvesting voor deze doelgroep, uiteraard met de nodige begeleiding.’

Actieagenda

Het advies biedt aanknopingspunten voor een structureel andere aanpak van dakloosheid, zo stelt Valente, de branchevereniging voor de maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en beschermd wonen in een reactie op het RVS-advies. Een aanpak die gericht is op het voorkomen van dakloosheid, die het recht op huisvesting vooropzet, en die ook verder kijkt naar schuldhulpverlening en begeleiding. ‘Hiervoor is geld nodig en een zeer concrete en gedragen actieagenda op woningen om de enorme aantallen dakloze mensen terug te dringen’, aldus Esmé Wiegman, directeur van Valente.

Flexibiliteit

‘Eerst een dak boven het hoofd en dan andere problemen aanpakken is ontzettend belangrijk’, stelt ook Eric van der Burg, bestuursvoorzitter van Sociaal Werk Nederland. Ook hij stelt dat er geld nodig is om het principe ‘recht op huisvesting’ te realiseren. Hij hoopt dat staatssecretaris Blokhuis in de voorjaarsnota extra geld weet vrij te spelen. Maar ook moet minister Kajsa Ollongren (Wonen) wat hem betreft aan de bak om ervoor te zorgen dat de beloofde 100.000 extra woningen per jaar ook worden gerealiseerd. ‘Van gemeenten vraagt het flexibiliteit om tijdelijke woonruimte toe te staan in bijvoorbeeld bedrijfspanden, zonder dat daar lange procedures voor moeten worden doorlopen.’

Steviger ondersteuning

Het principe van het recht op huisvesting onderschrijft het Leger des Heils voor de volle honderd procent. ‘De komst van 10.000 flexwoningen zoals door de RVS wordt geadviseerd, is een eerste stap op weg naar een oplossing’, stelt Cornel Vader, voorzitter stichtingsdirectie Leger des Heils Welzijn en Gezondheidszorg. ‘Een dak boven het hoofd moet wel gepaard gaan met goede ondersteuning, benadrukt hij. ‘Mensen met psychische problematiek, een verslaving of met schulden verdienen steviger ondersteuning. Er is de laatste jaren teveel op de Wmo beknibbeld.’

Goedkope huurwoningen

Gemeentekoepel VNG stelt dat het advies terecht de nadruk legt op het voorkomen van dakloosheid. De coronacrisis laat zien dat het mogelijk is om (tijdelijk) geen mensen uit huis te zetten of af te sluiten van water en licht. De VNG wil dit beleid voortzetten. Daarbij kan wat de VNG betreft de voorwaarde worden gesteld dat een huurder een schuldsaneringstraject of bewindvoering accepteert, zoals ook de RVS in zijn advies oppert. De VNG wil daarover afspraken maken met de corporaties. Ook wil de VNG met het rijk in gesprek over structurele middelen voor de aanpak van dakloosheid. Daarnaast moet er fors worden gebouwd, vooral goedkope huurwoningen, benadrukt de VNG.  

Kostendelersnorm

De Raad pleit niet voor het schrappen van de kostendelersnorm, zoals Valente en Sociaal Werk Nederland graag hadden gezien. Dat is nu politiek niet haalbaar, stellen Wiegman en Van der Burg. Het Leger des Heils is blij dat de RVS adviseert in ieder geval minder stringent met die kostendelersnorm om te gaan.

Centrale regie

Toch maakt het Leger des Heils zich ook zorgen. ‘De uitvoering van het advies vergt een interdepartementale aanpak, en daar zie ik in het advies geen inspanningsverplichting. Naast het ministerie van VWS, moeten ook de ministeries van Binnenlandse Zaken (Wonen) en Sociale Zaken in de benen komen’, aldus Vader. Ook vindt hij dat centrale regie nodig is. ‘We komen er niet als het aan 355 gemeenten wordt overgelaten. Van mijn part loopt het via de centrumgemeenten, maar de vrijblijvendheid moet er af.’ Ook Valente vindt dat er meer regie moet komen over de departementen heen om de adviezen van de RVS te kunnen verwezenlijken. Het moet afgelopen zijn met de governancestructuur waarin gemeenten en rijk naar elkaar kunnen wijzen, en waar de mensen om wie het gaat tussendoor glippen, vindt Valente.