Budgetten Wmo en jeugd gaan omlaag

De budgetten voor de Wmo en Jeugd gaan vanaf 2017 omlaag. Gemeenten hebben minder inwoners aan wie zij zorg en ondersteuning moeten bieden (en daarmee minder kosten), dan waar bij de start van de decentralisaties in 2015 van werd uitgegaan. Per saldo wordt het budget voor de Wmo in 2017 met 179 miljoen euro verlaagd en dat voor de Jeugd met 47 miljoen euro.

‘Startstreepmutaties’

Het teveel ontvangen bedrag hoeven gemeenten niet terug te betalen. Over 2016 gaat het om een totaalbedrag van 224,8 miljoen euro, waarvan het gros (159,6 miljoen euro) voor de Wmo was bestemd en 65,2 miljoen euro voor de Jeugdwet. Vanaf 2017 worden de ‘verkeerde cliënt-aannames’ met de daarbij behorende budgetten via (neerwaartse) bijstelling van het gemeentefonds rechtgetrokken, te beginnen met de 224,8 miljoen euro in 2017. In 2018 krijgen gemeenten 168,8 miljoen euro minder voor de Wmo en 16,8 miljoen euro voor de jeugdzorg. In de septembercirculaire worden de exacte ‘startstreepmutaties’ duidelijk. Dat zijn de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het rijk overeengekomen.

Verkeerde aannames

De verlaging van de budgetten heeft niets te maken met het beleid van gemeenten (waaronder bijvoorbeeld onderbesteding van Wmo-budgetten), stelt de VNG, maar alles met groepen cliënten die in tegenstelling tot waar voor de decentralisaties per 2015 vanuit werd gegaan niet onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) en de Jeugdwet vallen, maar onder de Wet langdurige zorg (Wlz), of andersom. Gemeenten hebben in bepaalde gevallen wel geld van het rijk gekregen, maar hebben uiteindelijk geen zorg en ondersteuning hoeven te regelen en te betalen. In sommige gevallen zijn er ook mensen die bij de gemeente om ondersteuning hebben gevraagd, terwijl zij in aanmerking komen voor zorg vanuit de Wlz, en daarmee voor rekening van het rijk.

Niet naar Wmo

Het gaat om verschillende groepen cliënten die onterecht als cliënten voor de Wmo en jeugdzorg werden beschouwd en waarvoor gemeenten budget hebben gekregen, waaronder de groep mensen met een Volledig Pakket Thuis met een lage zorgbehoefte. Zij zouden per dit jaar onder de Wmo vallen, maar besloten is dat deze mensen niet naar de Wmo worden overgeheveld, maar in de Wlz blijven. Het budget over 2016 (24,2 miljoen euro) hoeven gemeenten niet terug te betalen. Voor 2017 wordt het gemeentefonds met 12,1 miljoen euro neerwaarts bijgesteld.

Wlz-herinstromers

Zo’n 12.000 mensen gaan alsnog naar de Wlz, terwijl destijds werd aangenomen dat zij via de Wmo voldoende ondersteund zouden kunnen worden. Zij worden de Wlz-herinstromers genoemd. Het gaat om mensen die hulp kregen via de Awbz en, met behoud van de bestaande zorg, in 2015 naar de Wmo werden overgeheveld. Na herindicatie bleken deze mensen toch meer zorg nodig te hebben (en te krijgen van mantelzorgers) dan gedacht. Omdat zij  ‘blijvend permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid’ nodig hebben, horen ze in de Wlz thuis.

Beschermd wonen

Een meevaller voor gemeenten is dat de korting van 25 miljoen euro uit het gemeentefonds voor beschermd wonen is geschrapt. De doorstroom naar gemeenten is vorig jaar fiks op de ramingen (tien procent) achtergebleven, waardoor het rijk geconfronteerd wordt met hogere uitgaven van de Wlz; jaarlijks 25 miljoen euro. Gemeenten hebben aangegeven dat er door verschillende omstandigheden te weinig plekken vrijkomen. Afgesproken is dat dit geld niet uit het gemeentefonds wordt gehaald.

60 miljoen

Daarnaast is afgesproken dat gemeenten vanaf 2017 structureel 60 miljoen euro krijgen voor de groep Licht Verstandelijke Beperkten (LVB). Gemeenten zijn op grond van de Wmo 2015 verantwoordelijk voor (jong) volwassenen met een (licht) verstandelijke beperking die tijdelijk begeleiding en/of behandeling nodig hebben in een beschermende woonomgeving. Hiervoor was echter geen budget naar gemeenten overgeheveld, omdat niet kon worden berekend wat het rijk daar voorheen via de Awbz aan kwijt was. De VNG stelt dat het van belang is de gemeentelijke uitgaven hiervoor goed in de gaten te houden.

Hersteloperatie

De ‘hersteloperatie’ is een eenmalige. Eerder dit jaar is afgesproken dat er geen sprake kan zijn van communicerende vaten tussen de Wlz, Wmo, Jeugdwet en de Zorgverzekeringswet (Zvw). ‘Daarmee is voorkomen dat gemeenten en rijk elk jaar moeten 'afrekenen' bij groei of afname in de domeinen’, aldus de VNG.  'Jaarlijkse afrekening doet immers geen recht aan de beweging die gemeenten maken bij de investeringen in de algemene voorzieningen, het inclusie-beleid en het wijkgerichte preventieve beleid. De nu aangebrachte mutaties maken een eind aan deze discussie’, schrijft de gemeentekoepel aan haar leden.