Rijk én gemeenten compacter en goedkoper

De rijksambtenaren, de departementen en de aanverwante rijksdiensten kregen deze week de toekomst van de compacte overheid geschetst, zoals minister van Binnenlandse Zaken Donner (CDA) die ziet. Vooral ondersteunende, facilitaire en andere overheaddiensten van departementen en inspectiediensten moeten zo veel mogelijk worden gebundeld. Zo nodig worden er diensten geprivatiseerd. Op deze wijze verdwijnen er 10 tot 15 duizend arbeidsplaatsen tot 2015, bovenop de ruim 12 duizend banen die in het kader van de vernieuwing van de rijksdienst (plan-Bekker) sneuvelen, die het vorige kabinet in gang heeft gezet en die nog niet is afgerond.

De plannen die Donner presenteerde moeten resulteren in een compacte rijksoverheid die krachtiger en kleiner is en minder kost. Donner sluit niet uit dat gemeenten en provincies ook het pad van de compacte overheid moeten inslaan. ‘Ik zie dat heel veel gemeenten met veel snelheid al bezig zijn tal van taken samen uit te voeren. Daarnaast is er het project King dat op het punt van ICT en datacentra hetzelfde beoogt als wat we voorstellen voor de rijksdienst. En als provincies verantwoordelijk worden voor ruimtelijke ordening is het maar de vraag of je dan twaalf inspecties moet hebben of kunt volstaan met één inspectie voor de ruimtelijke ordening’, aldus Donner deze week bij de presentatie van de Compacte Rijksdienst. Hij kondigde aan binnenkort met nadere voorstellen te komen voor de andere bestuurslagen, zoals provincies, gemeenten en waterschappen.

Belastingdienst

Departementen worden gedwongen over te schakelen op gezamenlijk ICT-beheer, catering, beveiliging, schoonmaak en huisvesting. Daarnaast moeten ze tal van activiteiten clusteren (zie kader). Dit moet een bezuiniging opleveren van 800 miljoen euro. Dat is een fors deel van de 1,8 miljard euro die het Rijk volgens het regeerakkoord moet gaan besparen. Op de totale overheid, inclusief de andere bestuurslagen, moet deze kabinetsperiode 6,5 miljard euro worden bezuinigd.

Onderdeel van de compacte overheid is dat de diensten doen waar ze goed in zijn. Donner overweegt bijvoorbeeld de Belastingdienst niet langer zorg- en huurtoeslagen te laten afhandelen. ‘De Belastingdienst is goed in geld innen. Toeslagen is iets anders en dat zou je dus weg kunnen halen bij de Belastingdienst.’ Donner wil één administratieve werkgever voor de rijksdienst invoeren in plaats van de huidige situatie waar elk departement afzonderlijk werkgever is. Inspectiediensten hebben wat Donner betreft niet langer eigen personeelsafdelingen, eigen vervoersafdelingen noch een eigen organisatie nodig. Door het samenvoegen van al deze overheadtaken verwacht Donner niet te hoeven snijden in de capaciteit van het aantal inspecteurs. ‘De dienstverlening mag onder deze operatie niet lijden.’

Mogelijke privatisering wil Donner anders inrichten. Hij wil de wetgeving aanpassen zodat het Rijk als goed werkgever ambtenaren die door de privatisering hun baan kwijtraken, die toch kunnen behouden. ‘Als ik de chauffeurdiensten zou privatiseren, kan ik mijn chauffeur die zijn baan daardoor kwijtraakt geen passende arbeid aanbieden op zijn eigen dan geprivatiseerde werkplek. Dat is volgens de definitie van passende arbeid geen werkplek meer binnen de overheid. Daarom wil ik de wetgeving op dit punt aanpassen.’

Het uitvoeringsprogramma Compacte Rijksdienst draagt bij aan de invulling van de bezuiniging op de departementen. De gerealiseerde netto-besparingen komen dus ten goede aan de departementale begrotingen, waarop de meerjarige kortingen al plaatsvonden. De departementen zijn verantwoordelijk voor een adequate uitvoering van het snijden tot een compacte overheid. ‘De nieuwe taakstellingen uit het regeerakkoord zijn in geld en niet in fte’s. Daarom wordt vanaf 2012 gestuurd op de totale personele en materiële uitgaven.’ Dit betekent dat het dubbele slot - in geld en in fte - niet wordt gecontinueerd en dat met ingang van 2012 niet langer taakstellende aantallen voor de vermindering van het aantal fte’s gelden’, aldus minister Donner in een toelichting. ‘De financiële besparingen zijn ingeboekt bij de departementen. Als ze die besparing niet halen, dan moeten ze die op een andere wijze realiseren’, waarschuwt hij zijn collega-ministers.

De minister van Binnenlandse Zaken heeft middels het ‘Besluit organisatie en bedrijfsvoering rijksdienst 2011’ officieel de kaderstellende rol op het terrein van de bedrijfsvoering.  

Stroomlijn en schrappen

compacter rijk volgens Donner:
*  Rijk wordt één administratieve werkgever
*  Bundeling dienstverlening Personeel & Organisatie in 2 à 3 shared services centra
*  Concentratie rijkskantorenlocaties (huisvesting en facilitaire dienstverlening
*  Ict-infrastructuur: gemeenschappelijk applicatiegebruik
*  Vermindering rijksinkooppunten, één inkooppunt voor Den Haag
*  Eén facilitair dienstverlener Haagse kantoren
*  Eén ict-aanbieder beleidskern en gerelateerde uitvoeringsorganisaties
*  Eén verlener van ondersteunende diensten ten behoeve van de internationale functie van het Rijk
*  Clustering van alle incasso’s (boete-inning) van de overheid
*  Clustering van de backoffice subsidies aan bedrijven en kennisinstituten
*  Samenwerking UWV, SVB, delen Belastingdienst en DUO (studiefinanciering)
*  Clustering vastgoed en beheer gebouwen van het Rijk
*  Clustering rijksinspecties fysieke veiligheid bedrijven
*  Clustering toezicht Nma, OPTA en NZA en Consumentenautoriteit
*  Minder arbeidsintensieve beleidsuitvoering