Te vroeg om ‘corona-lessen’ te trekken voor jeugdhulp

Zorguitval, minder nieuwe instroom, omzetdaling en verergering van de problematiek onder jongeren; de gevolgen van de coronacrisis voor de jeugdhulp zijn divers. Pluspunten zijn er ook. Er is sprake van meer rust in het gezin en met beeldbellen is er vaker contact en meer inzicht in de thuissituatie. Toch kunnen uit de ervaringen van de afgelopen coronaperiode nog geen al te harde conclusies voor de toekomst worden getrokken.

Lessen trekken

Dat stellen diverse aanbieders en jeugdhulpverleners uit de jeugdhulpregio Haaglanden die dinsdag samen met medewerkers van het Servicebureau Jeugdhulp Haaglanden − die de inkoop van de jeugdhulp in de regio regelt − in (video)conferentie bijeenwaren om lessen te trekken uit de coronatijd. De vraag naar jeugdhulp blijft maar stijgen, evenals de kosten. Kan door een andere manier van hulpverlening – noodgedwongen beproefd tijdens corona − de zorg in de toekomst anders, goedkoper en efficiënter worden ingericht, zo luidde dinsdagmiddag een van de centrale vragen. Basis voor die zoektocht waren de resultaten van een aantal enquêtes onder jeugdhulpaanbieders, medewerkers van de lokale teams en ouders en jongeren.

Ernst problematiek toegenomen

Daaruit blijkt onder meer dat twee derde van de aanbieders de ernst van problematiek sinds corona ziet toenemen. Bij professionals en de lokale teams ziet ‘slechts’ een kwart de problemen verergeren. Vrijwel elke jeugdhulaanbieder heeft zijn werkwijze moeten aanpassen. Zes op de tien aanbieders gaf daarbij aan dat dat noodzakelijk was voor meer dan de helft van hun cliënten. Er werd veel gebruik gemaakt van beeldbellen (90 procent), maar ook was er telefonisch contact en werd er veel gewandeld. De tevredenheid onder cliënten over de hulpverlening in coronatijd is groot, zo blijkt uit de eerste voorzichtige resultaten van de enquête onder jongeren en ouders. 45 procent is tevreden en eenzelfde percentage is zeer tevreden. Er werd veel in overleg tussen cliënt en hulpverlener besloten op welke wijze de hulp werd voortgezet.

Contact verslechterd

Digitaal hulpverlenen is echter niet het walhalla, geeft een groot aantal jeugdhulpverleners aan. Ruim een kwart van de professionals vindt dat het contact met de cliënt door digitale hulpverlening is verslechterd. Cliënten en hun ouders blijken er veel minder moeite mee te hebben. ‘Het sluit ook veel meer aan op de behoefte van jongeren en het is minder belastend voor de jongeren, en daar gaat het om’, stelde een aanbieder gisteren. Hij zou graag zien dat beeldbellen een blijvertje wordt, maar erkent dat de organisatie haar werknemers daartoe wel zal moeten motiveren. ‘Niet iedere professional is overtuigd en vindt het leuk.’

Innovatie

Corona betekent dan ook niet meteen een aardverschuiving in jeugdhulpverlenersland. Veertig procent van de aanbieders geeft aan alternatieve vormen voor ondersteuning te zullen blijven toepassen. 60 procent zal dit soms doen of als het noodzakelijk is. Toch denkt 70 procent van de aanbieders dat ‘corona’ op de lange termijn zal leiden tot innovatie. Het zal de transformatie niet versnellen; dat verwacht slechts 18 procent.  

Boeggolf

Diverse aanbieders die aan de videoconferentie deelnamen, stelden dat het nog te vroeg is om keiharde conclusies te trekken uit de tot nu toe uitgevoerde onderzoeken en de opgedane ervaringen. ‘Het was eerst alle hens aan dek om de zorg zo goed als mogelijk door te zetten. Pas nu komen we toe aan reflectie’, aldus een van de professionals. Ook is het de vraag of de uitgestelde vraag echt een uitgestelde vraag is, en er een boeggolf van nieuwe aanvragen komt, of dat de tijd de hulpvraag als vanzelf heeft opgelost.

Werkloosheid

De kans is aanwezig dat er sprake zal zijn van een stijging van het aantal hulpvragen. Verslechterde economische omstandigheden leiden veelal tot een toenemende vraag naar jeugdhulp. Werkloosheid en schulden zullen op de middellange en lange termijn tot een stijging van de vraag naar jeugdhulp kunnen leiden. Maar ook een toename van het aantal echtscheidingen kan leiden tot een stijgende vraag naar jeugdhulp. ‘Jeugdhulp heeft meer te maken met de problemen van volwassenen dan die van kinderen’, stelde een jeugdhulpverlener. Maar ook de druk op jongeren om goed te presteren en de druk van sociale media kunnen tot problemen en een hulpvraag bij jongeren leiden. ‘Als er niets verandert aan de sociaal-economische factoren en de inrichting van de maatschappij, zal de vraag naar jeugdhulp niet dalen’, stelde een aanbieder.

Andere methoden

‘De zorgvraag verandert mogelijk niet wezenlijk door corona, maar we kunnen wel kijken naar onze methoden – en moeten dan vooral de professionals tijd en ruimte bieden om zich navenant te ontwikkelen’, stelde de gespreksleider van de video conferentie. ‘We moeten leren van de afname van de zorgvraag en dat vasthouden. Moet elke hulpvraag leiden tot gerichte ondersteuning’, vroeg Paul Grob, directeur van het Servicebureau Jeugdhulp Haaglanden zich hardop af. ‘Het kan anders, dat leren we van deze periode.’