‘Zet bijstandshoppers op zwarte lijst’

Bijstandsfraudeurs hoppen van stad naar stad. Daarom moet er een zwarte lijst komen voor in ieder geval de vier grote steden. Dat concludeert het Amsterdamse VVD-raadslid Marianne Poot na een ronde langs ambtenaren van de dienst Werk, Participatie en Inkomen (WPI).

Zwarte lijst
‘Een zwarte lijst van bijstandsfraudeurs zou ons erg helpen, zeiden medewerkers van de dienst tegen me’, aldus Poot. Ze bracht de laatste tijd veel werkbezoeken aan de WPI en sprak met mensen van de intake, klantmanagers en ambtenaren van de afdeling fraude. ‘Op alle afdelingen zien ze mensen die in verschillende gemeenten hebben geprobeerd bijstand aan te vragen. Een zwarte lijst blijkt niet te bestaan. Je zou die gegevens toch in ieder geval binnen de G4 moeten delen, zodat je weet om welke mensen het gaat.’

Excel-sheet
Poot heeft geen idee, waarom een dergelijke lijst er nog niet is, al het opstellen ervan meer gecompliceerd dan bij WW-uitkeringen die door rijksdienst UWV worden verstrekt. ‘Dat is een systeem met hetzelfde type voorwaarden. Bijstand op gemeenteniveau is niet hetzelfde. De systemen zijn verschillend, net als de toetsing. De ene gemeente houdt een steekproef, de ander doet 100%-controle, maar toch zou zo’n lijst moeten kunnen bestaan. Al is het maar een Excel-sheet.’

600 fraudeurs
Op de 40 duizend bijstandsgerechtigden in Amsterdam zijn jaarlijks ongeveer 600 fraudeurs die deze uitkering verliezen. ‘Maar de nieuwe instroom is jaarlijks 4000. Ik vind 600 fraudeurs op 4000 nieuwe mensen best veel. Natuurlijk zijn het niet allemaal stadshoppers, maar op deze manier haal je wel het draagvlak voor deze sociale voorziening naar beneden.’ Poot heeft wethouder Vliegenthart inmiddels schriftelijke vragen gesteld. In hoeverre het probleem ook in andere steden weet Poot niet. ‘Onze afdelingen inventariseren dat nog.’

Boetes inzichtelijk
De gemeente Amsterdam is nog aan het inventariseren in hoeverre “bijstandshoppen” een probleem is. Rotterdam herkent het probleem in ieder geval niet. ‘Het is te monitoren, maar wij registreren het hier niet, omdat we kunnen zien of iemand nog een boete wegens fraude heeft openstaan. Waar je in Nederland ook heen zou hoppen, overal blijft het bedrag openstaan. Een zwarte lijst is ons inziens dus ook niet nodig, want boetes zijn al inzichtelijk.’ De gemeente Den Haag krijgt op dit moment geen signalen die op dergelijke praktijken wijzen. 'Ik wil hierbij aantekenen dat we in Den Haag veel werk maken van de opsporing van eventuele bijstandsfraude. Ook zonder zwarte lijst maakt een onrechtmatige aanvraag dus weinig kans', aldus woordvoerder Sjoerd Steenbergen.

Verplaatsing bekend fenomeen

Divosa-woordvoerder Jos Stuart wijst erop dat gemeenten bij een bijstandsaanvraag meestal even contact opnemen met de vorige gemeente als sprake is van een verhuizing en er reden is voor aanvullend onderzoek. De VNG wijst op haar expertteam fraudepreventie die gemeenten van advies voorziet bij een complexe cases. Verder is "verplaatsing" bij fraudegevallen een bekende, schrijft woordvoerder Asha Khoenkhoen. 'Die signalen herkennen we uit ervaringen met de totale zorgfraudeketen. Malafide zorgbemiddelingsbureautjes die zich zogenaamd opheffen en dan onder een andere naam of constructie weer worden voortgezet en elders in het land opduiken. Vaak blijken dezelfde personen (fraudeurs) er dan weer achter te zitten. Overigens is het een probleem dat speelt in heel Nederland en niet alleen in grote steden.'