‘We moeten jeugdwerkloosheid verbieden’

Een structurele aanpak van jeugdwerkloosheid vergt risicodragende investeringen van een nieuw kabinet in “Social Impact Bonds” (SIB’S), aldus de Eindhovense PvdA-wethouder Staf Depla. ‘Nu zijn we met vijf gemeenten met SiB's bezig, maar als we naar tien of twintig gemeenten gaan, moeten we eerst om investeringen vragen en dan opschalen.’

Onzichtbare jongeren

Depla deed zijn uitspraak tijdens een denktank over SIB’s op het eerste Buzinezz Forum, georganiseerd door initiatiefnemer De Buzinezzclub, TNO, PSO-Nederland en de gemeente Eindhoven, in de Social Impact Factory in Utrecht. Het gaat namelijk beter met de economie en de (jeugd)werkloosheid daalt, maar nog steeds moeten 146 duizend jongeren rondkomen van een uitkering. Zonder diploma vinden zij in veel branches geen aansluiting tot de arbeidsmarkt. Er zijn naar schatting ook 65 duizend “onzichtbare” jongeren zonder baan, opleiding of uitkering, zegt hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen die pleit voor een sluitende aanpak, waarbij jongeren zonder werk binnen vier maanden weer met een baan of opleiding beginnen. ‘We moeten jeugdwerkloosheid verbieden.’

Best practices

Volgens Leo van Loon, directeur van Buzinezzclub, vinden steden nu allemaal het wiel opnieuw uit, maar kunnen gemeenten en werkgevers meer van elkaars ervaringen leren. Bedoeling van het Buzinezz Forum is best practices in bestrijding van jeugdwerkloosheid samen te brengen. De Buzinezzclub begeleidt gemotiveerde jongeren met een bijstandsuitkering en weinig startkwalificaties naar een passende baan, opleiding of bij een eigen onderneming starten. In vijf steden kunnen jongeren “member” worden: Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven en de Drechtsteden. Leden kunnen gebruikmaken van een groot netwerk van ondernemers, gemeenten en professionals en krijgen met behoud van uitkering een half jaar begeleiding en na afloop twee jaar coaching.

Pay for success

Een aantal jongeren was aanwezig op het Forum, zoals de jonge moeder Fergërmine Geel die nu een opleiding doet en kleding maakt, illustrator Nazzina Rodjan die met hulp van de Buzinezzclub haar ideeën kon vormgeven en eigen bedrijf heeft opgezet en Rilana Bonora, wiens contract niet werd verlengd in de zorg, maar intussen een opleiding volgt en kinderpsycholoog wil worden. Tot nu toe vond 30 procent van de leden van de Buzinezzclub een baan, 20 procent begon een opleiding en 10 procent startte een bedrijf. Samenwerking met gemeenten is op basis van pay for success: als gemeenten hebben bespaard op hun uitkeringskosten, betalen ze pas een deel van de besparing uit. Koningin Máxima, die het Forum opende, wees op het belang van persoonlijke aandacht en coaching van de Buzinezzclub en vermeldde dat Social Impact Bonds (SIB’s) nog in de kinderschoenen staan, maar veelbelovende resultaten laten zien. In Rotterdam kwam 59 procent van de deelnemers sneller uit de uitkering dan verwacht: in één in plaats van twee jaar.

Social Impact Bonds
Wethouder Staf Depla van de gemeente Eindhoven lanceerde in juni 2016 een Social Impact Bond waarin 1,7 miljoen beschikbaar werd gesteld door de Start Foundation, ABN AMRO en de Buzinezzclub, waarvoor de laatste in drie jaar tijd 300 jongeren naar werk, opleiding of eigen bedrijf moet begeleiden. De investeerders dragen het financiële risico. Als maatschappelijke resultaten zijn behaald, betaalt de gemeente hen terug. Als verwachtingen worden overtroffen, krijgen ze zelfs een rendement. De gemeente kan intussen niet achterover zitten. ‘Wij moeten voldoende jongeren aanleveren en maken afspraken met de wijkteams die ook een prestatieverplichting hebben’, aldus Depla. Zo ontstaat een meer gelijkwaardige en zakelijke relatie tussen de Buzinezzclub en de gemeente. Depla wil wel onderzoeken wat al vanzelf gaat en wat een interventie toevoegt. In Eindhoven blijkt dat jongeren nu gemiddeld twee jaar in de uitkering zitten, voorheen was dat drie jaar. ‘Elke dag dat iemand in die drie jaar niet in de uitkering zit, betalen we uit, met een maximum. Een terugval is voor rekening van de Buzinezzclub.’

Risicodragende investeringen

Het SIB-proces kost wel tijd, dus bij een opschaling moet het volgens hem efficiënter en sneller. ‘Als we van vijf naar tien of twintig gemeenten gaan, moeten we samen naar Den Haag en vragen om risicodragende investeringen en dan opschalen.’ Om te weten of die impact er is, moeten verschillende factoren worden gemeten en daar zijn kennisinstellingen voor nodig. Daarnaast is aanbesteden lastig. Rotterdam zocht de randen van de oude Europese aanbestedingsregels op, maar de nieuwe maken het moeilijker om een-op-een te gunnen, aldus de Rotterdamse programmamanager SIB. Verder wijst Depla op de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO), het mede door TNO ontwikkelde keurmerk voor organisaties die duurzaam werkgelegenheid bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Dat moet meetellen voor social return. Ik vind dat binnen een jaar de helft van de gemeenten dat moet doen.’

Inclusief ondernemen

PSO-gecertificeerde gemeenten zijn nu op een hand tellen: Den Bosch, Deventer, Eindhoven, Apeldoorn en Bernheze. ‘Als je het als gemeente hebt, kun je het ook aan andere werkgevers laten zien’, aldus Yuri Starrenburg, bestuurder van PSO-Nederland.’ Hij wil bij de VNG bepleiten dat PSO in de plaats komt voor social return. ‘Op de tweede trede van PSO voldoe je als bedrijf aan social return-verplichtingen. Zit je op de eerste trede, dan voldoe je aan de helft. Als zij mensen vasthouden, dan moet je ze daarvoor belonen.’ Er zijn nu 600 á 700 PSO-gecertificeerde organisaties die stijgen op die ladder en elkaar aanspreken, aldus Starrenburg. ‘We proberen een vliegwieleffect te creëren. Daardoor krijgen leveranciers en opdrachtgevers van PSO-organisaties ook een stimulans om inclusief te ondernemen.’