VWS-begroting: 'Weinig oog voor de echte problemen'

De begroting van het ministerie van VWS die op Prinsjesdag is gepresenteerd krijgt in het sociaal domein weinig handen op elkaar. Ook al is het slechts een begroting van een demissionair kabinet. Grootste ‘nieuws’ is dat VWS gemeenten via een algemene maatregel van bestuur wil kunnen dwingen om regionaal samen te werken.

Haast
Het demissionaire kabinet is vooral trots op de fundamenten die het zelf heeft gelegd voor goede, lokale zorg. Betaalbaar en beschikbaar maatwerk voor iedereen. Het is een fundament waarop een nieuw kabinet verder kan bouwen, meldt de VWS-begroting trots en vetgedrukt. Opdat toekomstige historici niet over het hoofd zien door wie het stelsel van maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg en mantelzorg is gebouwd. Wel wordt het zaak dat cliënten de verbeteringen nu daadwerkelijk gaan merken. VWS heeft hier duidelijk haast mee. Verbeteringen vragen om snelle, verdere professionalisering en meer samenwerking tussen zorgverleners in de sociale en medische zorg, onder regie van de gemeenten. Probleem daarbij is, schrijft VWS, dat door de decentralisatie de administratieve lasten voor zorgaanbieders erg hoog zijn opgelopen.

Basisregistratie

Hulpverleners moeten zich de komende jaren vooral kunnen richten op hulp aan kinderen en hun ouders en minder tijd kwijt zijn aan administratie. Daarvoor zullen administratieve verplichtingen zoveel mogelijk worden geschrapt en afspraken tussen gemeenten en zorgaanbieders worden gestandaardiseerd. Zo zal in 2018 de basisregistratie personen en het adres van de jeugdige wettelijk leidend worden, in plaats van de woonplaats van de ouder.

Verplicht samenwerken

Om de vernieuwing van het lokale zorglandschap soepel te laten verlopen, blijft de Transitie Autoriteit Jeugd (TAJ) bemiddelen tussen gemeenten en aanbieders. Voor de continuïteit van zorg van specialistische jeugdhulpfuncties zal de TAJ tot 1 april 2018 actief blijven. Verder komt er een wijziging in de Jeugdwet: om te zorgen er voldoende (hoog) specialistische jeugdhulp is, kunnen onder voorwaarden regio’s worden aangewezen waarbinnen colleges moeten samenwerken.

Stapelfacturen Wmo

 Wmo-cliënten moeten op tijd hun factuur ontvangen voor de eigen bijdrage voor Wmo-ondersteuning. Daarom wordt er een nieuwe aanlevertermijn van uiterlijk 28 dagen vastgelegd. Deze nieuwe maatregel heeft tot doel dat cliënten de factuur voor de eigen bijdrage zo snel mogelijk ontvangen en stapelfacturen worden voorkomen. De maatregel moet vanaf 2019 in werking treden. In 2018 zullen gemeenten en aanbieders daarvoor voorbereidingen moeten treffen, ondersteund door VNG, het CAK en VWS.

Beschermd wonen

Met gemeenten is afgesproken dat de middelen voor beschermd wonen via een objectief verdeelmodel over alle gemeenten zullen worden verdeeld (in plaats van via de centrumgemeenten). Gemeenten moeten zo beter invulling geven aan hun verantwoordelijkheid voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Ook moet er zo meer synergie worden bereikt met de Wmo 2015. Vanaf 2020 gaat dit nieuwe verdeelmodel in.

Structurele tekorten

Weinig lof voor deze VWS-begroting. Iedereen is blij met extra geld voor verpleeghuizen, maar constateert te weinig oog voor gemeenten, chronisch zieken en jeugd. Zelfs voor een demissionair kabinet is er alle reden voor actie. ‘Veel gemeenten kampen momenteel met forse structurele tekorten, met name voor jeugdhulp’, zegt wethouder Jeroen Olthof van Zaanstad en woordvoerder namens de G32. ‘Er moet structureel extra geld komen om de transformatie van zorg en hulp te ondersteunen. Ik had bij deze VWS-begroting gehoopt op meer partnership voor de opgave van de gemeenten.’ Met het afdwingen van regionale samenwerking moet het rijk oppassen, vindt Olthof. ‘Het rijk is gewoon niet in staat te beoordelen wat lokaal precies moet worden ingevuld.’

Jeugdzorg

Hans Spigt, voorzitter van Jeugdzorg Nederland, ziet vooral slecht nieuws in de VWS-begroting. ‘Gemeenten geven aan dat ze te weinig geld hebben om de benodigde jeugdhulp in te kopen, vakbonden trekken terecht aan de bel over de werkdruk in de sector en jeugdzorgorganisaties melden dat de gewenste verandering van de zorg niet van de grond komt door de bureaucratie en de dalende tarieven.’ ‘Er is voor het kabinet dus alle reden om actie te ondernemen. Als dit kabinet het niet doet, ga ik er vanuit dat het volgende kabinet dat wel doet’, aldus Spigt. Jeugdzorg Nederland steunt wel de maatregelen om de administratieve rompslomp terug te dringen en regionale samenwerking af te dwingen, maar ziet graag grotere stappen in het afschaffen van overbodige bureaucratie.

Chronisch zieken

Het netwerk Ieder(in) voor mensen met een beperking of chronische ziekte ervaart de VWS-begroting voor 2018 vooral als beleidsloos. Alles wordt overgelaten aan een volgend kabinet. ‘We mogen wel steeds de jubelverhalen aanhoren over koopkracht en economie, maar voor mensen met een handicap valt niets te jubelen’, vertelt directeur Illya Soffer van Ieder(in). ‘In onze achterban wordt nauwelijks geïnvesteerd. Het lijkt of we niet bestaan.’

Niet passend
Voor mensen met levenslange beperkingen zijn de Wmo, de Jeugdwet en de Zorgverzekeringswet niet passend, stelt Soffer. De huidige wijkteams van gemeenten en zorgverzekeraars zijn samen  onvoldoende in staat goed invulling te geven aan de optelsom van problemen rond wonen, werk, onderwijs, zorg en vervoer. Soffer: ‘Voor mensen met een levenslange en levensbrede beperking zou er een eigen loket moeten komen, met een eigen wettelijk kader. Een stelselwijziging, waarbij er één loket voor maatwerk komt.’