Vraagtekens rond nieuwe cao Participatiewet

Een ‘cao Participatiewet’ zou de arbeidsvoorwaarden van werknemers met een arbeidsbeperking moeten verbeteren. De VNG is inmiddels bereid om daarover te onderhandelen, maar vakbond FNV stelt vraagtekens bij de intenties van de VNG.

Verheugd
Toen de VNG onlangs bekend maakte dat de leden hadden ingestemd met het uitwerken van een cao voor de onderkant van de arbeidsmarkt, reageerde de FNV verheugd. De vakbond maakt zich al jaren hard voor een 'cao Participatiewet'. Toch schoot één zin in het bericht van de VNG de vakbond in het verkeerde keelgat.

'Alleen door de arbeidsvoorwaarden in een cao af te spreken kan immers worden afgeweken van de payrollvergoeding die in de Wet Arbeidsmarkt in balans is opgenomen', schreef de VNG. Wat werd daarmee bedoeld? En waarom reageerde de FNV kritisch?

Goudgerand
FNV-bestuurder Peter Wiechmann legt uit dat mensen die onder de voorganger van de Participatiewet vallen, de Wet sociale werkvoorziening, wél een eigen cao hebben. 'Dat werd door sommigen, in mijn ogen onterecht, een goudgerande cao genoemd', aldus Wiechmann. Daarmee werd bedoeld dat de arbeidsvoorwaarden te aantrekkelijk waren en weinig motivatie zouden geven om door te stromen naar een reguliere werkgever. Wiechmann: 'Ik durf te stellen dat het bestaan van de cao Sociale werkvoorziening een deel van de reden was voor het optuigen van de Participatiewet.'

Te duur
De FNV wilde toen al praten over een nieuwe cao voor de groep werknemers met een arbeidsbeperking die onder het nieuwe stelsel zouden vallen. Eén van de redenen waarom de VNG dat tot nog toe niet wilde, was volgens Wiechmann omdat het gemeenten te veel geld zou kosten. 'Aan de Participatiewet was een enorme bezuiniging gekoppeld. Eigenlijk zijn gemeenten afgescheept met budgetten waarvoor het werk niet te doen is. Als je dan nog moet gaan praten over arbeidsvoorwaarden, snap ik dat dat te duur is.' Hij kan zich dan ook vinden in de eis van de VNG dat het rijk de extra kosten van de toekomstige arbeidsvoorwaarden gaat betalen.

Geen pensioen
Het feit dat er nu geen aparte cao bestaat voor de doelgroep van de Participatiewet, betekent dat de meeste van hen onder sobere arbeidsvoorwaarden werken. Mensen in het nieuwe beschutte werk, of werknemers die via een sociaal werkbedrijf worden gedetacheerd, vallen soms onder geen enkele cao. En zelfs als er wel regelingen zijn, dan zijn die vaak mager, weet Wiechmann. 'Er zijn meestal geen afspraken over pensioen. Soms worden reiskosten vergoed, maar we kennen ook situaties waar mensen hun eigen woon-werkverkeer moesten betalen.'

Kostenoogpunt
De Wet arbeidsmarkt in balans (Wab), die op 1 januari van dit jaar in werking trad, heeft daar echter verandering in gebracht. Mensen in de Participatiewet die als payroller tewerkgesteld worden – een veelvoorkomende constructie – vallen sindsdien onder de cao van de inlenende werkgever, oftewel onder dezelfde cao als een collega met een dienstverband. Dat betekent in veel gevallen hogere kosten voor de gemeente.

En die verandering lijkt voor de VNG aanleiding te zijn geweest om toch een aparte cao voor de doelgroep af te spreken. Het afsluiten van een eigen cao voor werknemers onder de Participatiewet is namelijk de enige manier om onder die regeling in de Wab uit te komen. Het geeft Wiechmann de indruk dat de VNG alleen aan tafel komt 'om het goedkoper te maken', en niet in de eerste plaats om fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden af te spreken. 'Het is jammer dat je als gemeente verantwoordelijk bent voor een steeds grotere groep mensen met een arbeidsbeperking, en dat je dat blijkbaar alleen vanuit kostenoogpunt benadert.'

Reguliere baan
In een reactie spreekt de VNG dat beeld tegen. Het gaat de gemeenten vooral om gelijke beloning en om het stimuleren van doorstroming naar reguliere banen, laat een woordvoerder weten: 'Alleen door een cao af te spreken, hebben alle mensen die onder de doelgroep vallen zicht op eerlijke arbeidsvoorwaarden en een kans op een reguliere baan.'

Haast
Hoe dan ook meent Wiechmann dat er haast geboden is bij het uitwerken van de cao. 'We vinden zelf, als vakbond, dat de cao er uiterlijk 1 januari 2021 moet liggen. Het liefst eerder, maar uiterlijk dan.' Op die datum gaat er namelijk nog een verandering van het arbeidsrecht in werking: payrollers moeten dan ook een pensioenregeling krijgen volgens de cao van de inlenende werkgever. Wiechmann: 'Volgens mij zitten werkgevers daar niet op te wachten. Dat betekent dat we echt op moeten schieten.'