Verdeelmodel speelt beschermd wonen parten

Nog niet alle regio’s zijn klaar voor de zogeheten doorcentralisatie beschermd wonen, waarbij alle gemeenten verantwoordelijk worden voor beschermd wonen. De onzekerheid over de gevolgen van een nieuw verdeelmodel en de uitwerking van het woonplaatsbeginsel speelt gemeenten daarbij parten. Gemeenten snakken naar duidelijkheid.

Voorbereidingen

Dat blijkt uit het onderzoek ‘Landelijke stand van het land. Doorontwikkeling beschermd wonen en maatschappelijke opvang’, dat in opdracht van het ministerie van VWS en de VNG is uitgevoerd door Bureau HHM. HHM is gevraagd in kaart te brengen hoe het staat met de voorbereidingen om niet meer de centrumgemeenten, maar alle gemeenten verantwoordelijk te maken voor beschermd wonen, dat beschermd thuis gaat heten. Dit in lijn van het advies van de commissie Dannenberg uit 2015.

2022

Het advies werd breed omarmd. Om er uitvoering aan te geven moeten gemeenten regionaal samenwerken. Alle regio’s moesten een regiovisie opstellen met concrete regionale uitvoeringsafspraken. De doorontwikkeling van beschermd wonen moet per 2022 een feit zijn. Er is een ingroeipad van tien jaar overeengekomen om van de huidige historische verdeling van het budget (over de centrumgemeenten) toe te groeien naar een objectieve verdeling over alle gemeenten. In die periode moet ook de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis in gang worden gezet.

Duidelijkheid

De voorbereidingen liggen niet overal op schema, zo blijkt uit het onderzoek. In alle regio’s is wel een visie vastgesteld en overal is men bezig die visie te vertalen in concrete uitvoeringsafspraken, maar er moeten nog bergen werk worden verzet om alles per 2022 klaar te hebben. ‘De opgaven liggen op het gebied van samenwerking, inrichting van het zorglandschap en het creëren van passende huisvesting’, aldus de onderzoekers. Ruim de helft van de regio’s heeft bovendien aangegeven dat op een aantal punten landelijke duidelijkheid moet worden gegeven voordat de uitvoeringsafspraken definitief kunnen worden vastgesteld. Het gaat onder meer over het verdeelmodel en de uitwerking van het woonplaatsbeginsel. Drie jaar geleden werden de financiële zorgen ook al door gemeenten geuit. VWS en VNG moeten regio’s hierover op korte termijn duidelijkheid geven, adviseert HHM.  

Zorgverzekeraars

Ongeveer de helft van de regio’s heeft afspraken gemaakt over samenwerking, de governance en de verdeling van verantwoordelijkheden tussen gemeenten. De samenwerking met stakeholders kan beter. ‘Er zijn enkele belangrijke stakeholders die bij veel regio’s nog niet of nog onvoldoende betrokken zijn’, aldus HHM. ‘Binnen het gemeentelijk domein gaat het voornamelijk om afdelingen wonen, werk & inkomen, participatie en veiligheid. Daarnaast worden zorgverzekeraars en clientvertegenwoordiging door een aantal regio’s gemist in de samenwerking.’

Solidariteit

Een derde van de regio’s heeft afspraken over budgetten, risico’s en solidariteit vastgelegd. Bij een meerderheid van de regio’s moet dat nog worden geregeld. ‘Regio’s wachten hierbij op duidelijkheid over de budgetten voordat definitieve afspraken worden gemaakt.’ Een groot deel van de regio’s handhaaft overigens de centrumgemeente-constructie. Het gros van de regio’s (80 procent) moet nog afspraken maken over de inkoop van plekken buiten de regio.

Financiële tekorten

Een minderheid van de regio’s (40 procent) heeft afspraken gemaakt over de verdeling en spreiding van voorzieningen en beschikbaarheid en continuïteit van zorgfuncties. ‘Zowel de beschikbaarheid over een passende zorginfrastructuur als voldoende huisvesting zijn aangegeven als belangrijke randvoorwaarden om de beweging beschermd thuis vorm te geven’, benadrukken de onderzoekers. Regio’s stellen dat hier ‘grote opgaven liggen. Als opgaven worden daar nog aan toegevoegd ‘landing’ in de wijk en (dreigende) financiële tekorten.’

Toegang

Van de regio’s die al afspraken hebben gemaakt over de toegang tot beschermd wonen, handhaaft het merendeel de huidige centrale toegang. Andere ‘smaken’ zijn er ook. Sommige regio’s willen het helemaal lokaal regelen. Anderen kiezen voor beschermd wonen dat regionaal wordt geregeld en beschermd thuis dat lokaal wordt ingericht.