Veel nieuwkomers niet financieel zelfredzaam

Veel statushouders, Oost-Europese arbeidsmigranten en gezinsherenigers zijn niet of onvoldoende financieel zelfredzaam, concludeert het Kenniscentrum Integratie en Samenleving (KIS) uit een verkenning in drie gemeenten.

Weinig aandacht voor financiële zelfredzaamheid

KIS besloot de verkenning uit te voeren naar aanleiding van signalen van gemeenten, maatschappelijke organisaties en vrijwilligers die erop duiden dat veel nieuwkomers in de schulden belanden. Volgens KIS wordt er door gemeenten veel nadruk gelegd op de toeleiding naar betaald werk, maar wordt er slechts beperkte aandacht besteed aan financiële zelfredzaamheid. De verkenning is uitgevoerd in drie gemeenten. In Pijnacker-Nootdorp en Lelystad werd vooral naar de situatie van vluchtelingen met een verblijfstatus werd gekeken. In Peel en Maas ging meer aandacht uit naar de vele Oost-Europeanen die er in de agrarische sector werken.

Oerwoud van instanties

Uit interviews maakte het KIS op dat veel nieuwkomers moeite hebben om financieel zelfredzaam te zijn. De inkomens en uitgaven zijn bij deze groepen vaak onoverzichtelijk. Zo gaan veel nieuwkomers de mist in met het toeslagenstelsel en is de organisatie van de zorgkosten voor hen vaak onduidelijk. Het digitaal afhandelen van de financiën is een probleem voor alle drie onderzochte groepen. Zo schort het vaak aan computervaardigheden, of kunnen sommige nieuwkomers geen DigID aanvragen. Daarnaast weten veel nieuwkomers voor hun hulpvraag niet de weg door het oerwoud van instanties te vinden. Weinig verrassend is dat taalkennis ook als een belangrijk knelpunt wordt genoemd.

Innovatieve oplossingen

Het KIS wijst in haar verkenning op meerdere innovatieve oplossingen voor het gebrek aan financiële zelfredzaamheid bij nieuwkomers.  Zo kunnen gemeenten budgetbeheer inschakelen om te voorkomen dat zij in de financiële problemen raken. Het project Euro-wijzer van Vluchtelingenwerk Nederland kan bijdragen aan de financiële educatie van migranten zodat zij zichzelf beter kunnen redden. Als voorbeeld voor wat gemeenten kunnen doen, wordt een Noord-Limburgse samenwerking genoemd waarbinnen informatiebeurzen voor Europese arbeidsmigranten worden georganiseerd, waarbij onder meer voorlichting wordt gegeven over huisvesting, onderwijs en belastingen in aanwezigheid van tolken.

Meer tijd en aandacht

Als algemene tips geeft KIS gemeenten mee dat men zich beter moet informeren over hulpprogramma’s vanuit de rijksoverheid en dat voorlichters meer tijd en aandacht moeten uittrekken voor nieuwkomers en daarbij meer op preventie moeten inzetten. Ook doen gemeenten er goed aan om actief beleid te gaan voeren voor nieuwkomers. Het voeren van een dialoog met migrantenorganisaties kan daarbij richting geven. Sociale media kunnen in het bereiken van nieuwkomers ook een effectief middel zijn volgens KIS. Nieuwkomers zullen ook beter af zijn als zij meer als individuen worden behandeld in plaats van dat er one-size-fits-all-oplossingen worden toegepast waarbij zij vooral als groep worden behandeld. Met betrekking tot statushouders, raadt het KIS gemeenten aan de samenwerking te zoeken met traumazorginstellingen.