Uurtje factuurtje: pas op voor meer prikkel op volume

De gemeente Den Bosch moet zich nog eens goed achter de oren krabben of de geplande overgang van lumpsumfinanciering naar pxq-financiering wel een slimme zet is. De visitatiecommissie financiële houdbaarheid sociaal domein heeft bedenkingen bij deze verandering. ‘Bij de voorgenomen bekostigingsvariant is er meer prikkel op volume’, waarschuwt zij.

Onzekerheden

Den Bosch en de regio waarin zij samenwerkt op het gebied van de Wmo en jeugdhulp willen per 2022 overstappen op de bekostigingssystematiek prijs maal hoeveelheid (pxq, ‘uurtje factuurtje’). Den Bosch volgt daarbij de wens vanuit de regio. ‘De gemeente ervaart met de huidige bekostigingssystematiek (lumpsumfinanciering, een ‘zak geld’, red) relatief weinig problemen en kan daar met een aantal andere − minder ingrijpende − aanpassingen ook meer grip op krijgen’, stelt de visitatiecommissie van de VNG in haar eindrapport over Den Bosch. De ‘ingrijpende overgang’ van taakgerichte naar inspanningsgerichte financiering betekent dat er nieuwe beleidskeuzes en afwegingen moeten worden gemaakt, ‘die tijdelijk of voor langere tijd tot onzekerheden leiden.’

 

Prikkels

Om onbedoelde bijeffecten van pxq-financiering tegen te gaan – zoals de inzet van veel zware zorg of veel herhaalde zorg –, adviseert de commissie Den Bosch om aanbieders te stimuleren om lichtere vormen van hulp en ondersteuning in te zetten waar dat passend is. ‘Hiervoor kunnen prikkels worden ingebouwd in het systeem.’ Er moet onder meer voor worden gezorgd dat uitstroom vanuit zwaardere zorgvormen mogelijk is, ‘door te investeren in lichtere zorgvormen. Het verstevigen van de ambulante zorg (en lichtere zorgvormen) is een voorwaarde om te beginnen aan het bevorderen van de uitstroom’, aldus de visitatiecommissie. Ook kan worden gewerkt met budgetplafonds of er kan strakker worden gestuurd op de toegang.

 

Over de aanbevelingen van de commissie rondom de bekostigingssystematiek – heroverwegen en/of de inzet van instrumenten om grip te blijven houden – wordt momenteel met de regio overlegd, zo schrijft het Bossche college aan de raad.

 

Slinkende reserves

Den Bosch is een van de veertien gemeenten die de visitatiecommissie tot nu toe heeft ‘doorgelicht’. De commissie richt zich op het versterken van de grip op het sociaal domein, zodat gemeenten ontwikkelingen beter kunnen voorspellen en zo nodig kunnen bijsturen. De commissie richt zich niet primair op het terugdringen van tekorten. De tekorten zijn voor Den Bosch de afgelopen jaren overigens beperkt gebleven, maar desondanks lopen de tekorten op en krimpen de reserves.

 

Aanzuigende werking

Na 2021 verwacht de gemeente onder meer een tekort van 3,1 miljoen euro op de jeugdhulp. Hierin zijn de extra incidentele middelen van het rijk (landelijk 300 miljoen euro voor 2022) nog niet verwerkt. De aanzuigende werking op Wmo-voorzieningen, veroorzaakt door het Wmo-abonnementstarief (inkomensonafhanhankele eigen bijdrage) zorgt voor een structureel tekort op de Wmo van 2,1 miljoen euro. De gemeente wil meer grip op de uitgaven in het gehele sociaal domein. De gemeente ervaart onvoldoende grip in de toegang tot onder meer de jeugdhulp en de Wmo, zo heeft zij de visitatiecommissie aangegeven.

 

Zorgbedrijf

Het niveau van grip is in de ogen van de visitatiecommissie ‘relatief goed en nog steeds in ontwikkeling’. Via het in 2019 opgerichte Zorgbedrijf wil Den Bosch ‘zakelijker werken vanuit een sociaal hart’. Het Zorgbedrijf is een virtuele entiteit die een verzameling is van wijkpunten en -pleinen, Eerste Hulp Bij Geldzaken, informatie- en adviespunt Koo en de link naar ingekochte hulp en ondersteuning. Koo is het gemeentelijk contactcentrum voor alle vragen over het sociaal domein. Met het Zorgbedrijf ‘wil ‘s-Hertogenbosch zakelijker gaan werken vanuit een sociaal hart, zodat de gemeente basisvoorzieningen, ondersteuning en hulp kan blijven bieden aan inwoners die dit het hardst nodig hebben.’ Den Bosch heeft haar eigen Zorgmonitor. Daarmee worden college en raad geïnformeerd over ontwikkelingen in zorggebruik in de gemeente. ‘Wat betreft monitoring lijkt de gemeente op de goede weg’, concludeert de visitatiecommissie.

 

Lager dan gemiddeld

Het beroep dat Bosschenaren doen op de Wmo, jeugdhulp en de Participatiewet is lager dan het landelijk gemiddelde. In 2015 en 2016 daalt in Den Bosch het gebruik van jeugdhulp zonder verblijf. In de jaren daarna stijgt het gebruik wel, maar ligt nog altijd onder het landelijk gemiddelde. Het gebruik van jeugdhulp met verblijf daalt.

 

 Bron: Visitatiecommissie financiële beheersbaarheid sociaal domein. Gemeente ‘s Hertogenbosch

Op het congres van Binnenlands Bestuur 'Sociaal domein. Leren en verbeteren, ook van en na corona, verzorgt de visitiatiecommissie samen met de gemeente Den Bosch een workshop over grip op het sociaal domein en het Bossche Zorgbedrijf.