Uitkeringsgerechtigden vaker gewaarschuwd

Gemeenten hebben vorig jaar aanzienlijk meer waarschuwingen uitgedeeld aan inwoners met een bijstandsuitkering, blijkt uit een schatting van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ten opzichte van 2017 nam het aantal met ongeveer 8 procent toe.

Vooral meer waarschuwingen inlichtingenplicht

Het CBS schat het totale aantal waarschuwingen op basis van de Participatiewet en de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving (beter bekend als de ‘fraudewet’) op 13.400 uitkomt. In totaal kreeg het CBS van 244 gemeenten bruikbare reacties op de uitgestuurde enquête. Voor de niet-responderende gemeenten is een schatting gemaakt. Veruit de meeste waarschuwingen werden gegeven vanwege schending van de inlichtingenplicht. Dat gebeurde maar liefst 11.300 keer. Daar komt ook de toename van het totale aantal waarschuwingen vandaan. In 2017 werden er 10.100 waarschuwingen gegeven in verband met de inlichtingenplicht.

Veel minder vragen over fraudewet

Ongeveer 800 keer kreeg een uitkeringsgerechtigde in 2018 op zijn of haar falie voor het niet voldoen aan de arbeidsverplichting. In 1.300 gevallen valt de waarschuwing  om registratie-gerelateerde redenen onder de categorie ‘overig’. Een aantal van die waarschuwingen kan dus ook betrekking hebben tot de inlichtingenplicht en de arbeidsverplichting. Voor het niet nakomen van afspraken omtrent een tegenprestatie, werden net als in 2017 minder dan 50 waarschuwingen uitgedeeld, becijfert het CBS. Volgens het Kenniscentrum Handhaving en Naleving (KCHN) van de VNG wijzen de cijfers er mogelijkerwijs op dat gemeenten meer zijn gaan handhaven in de sociale zekerheid. In 2013 kwamen er bij de VNG 125 vragen van gemeenten over de fraudewet binnen. Vorig jaar waren dat er 5 en dit jaar tot nu toe nog maar 3. ‘Gemeenten raken er onderhand meer vertrouwd mee’, duidt een VNG-woordvoerder.

Mogelijkheid waarschuwen verruimd

De fraudewet is van kracht sinds 2016 en verruimt de mogelijkheid om uitkeringsgerechtigden te waarschuwen voor over te gaan op beboeten of het opleggen van een kortingsmaatregel. Bij overtreding van de inlichtingenplicht kan eens per twee jaar een waarschuwing worden gegeven als er sprake is van verminderde verwijtbaarheid of een verwaarloosbaar (of geen) benadelingsbedrag. Wie vaker dan eens in de twee jaar in de fout gaat met de inlichtingenplicht, krijgt onder de fraudewet te maken met een bestuurlijke boete. Voor het in de wind slaan van een waarschuwing met betrekking tot de arbeidsverplichting of de tegenprestatie riskeert een uitkeringsgerechtigde dat zijn of haar uitkering tijdelijk wordt gekort.