Transformatie is kwestie van vallen en opstaan
Hoewel de weg naar transformatie in het sociale domein er één van ‘vallen en opstaan’ is, zijn vrijwilligers en professionals hoopvol dat de transformatie gaat lukken. De doelen stellen hen vrolijk. Bestuurders zijn minder hoopvol. Dat blijkt uit de quickscan ’11 aannames over de transformatie van het sociale domein’ van kennisinstituut Movisie.
Verschuiving in aanbod
Wat was eigenlijk de bedoeling van de transformatie in het sociaal domein en worden die doelen ook gehaald? Movisie vroeg 24 lokale beleidsmakers, vrijwilligers en professionals naar hun ervaring. Wat waren de aannames en werken die beperkend of juist bevorderend? Wat opvalt, is dat de meeste geïnterviewden achter de bedoeling van de transformatie een verschuiving verstaan in het ondersteuningsaanbod. Verder blijkt dat bestuurders wel willen transformeren, maar dat ze zich afvragen of de samenleving op de huidige wijze wel de goede kant op gaat. Niet de veranderingen roepen weerstand bij hen op, maar de randvoorwaarden waaronder de verbeteringen moeten plaatsvinden.
Bezuinigingen
Bestuurders zien als reden voor de transformatie dat er bezuinigd moet worden. ‘Daarna zijn er mooie doelen omheen gemaakt’, wordt gezegd. Want, ‘waarom zouden beproefde aanpakken anders worden vervangen door aanpakken die weliswaar goedkoper zijn maar waarvan het niet bekend is of zij ook werken’? Ook vrijwilligers en professionals vinden dat bezuinigen de bedoeling is van de transformatie. De meesten vinden dit geen positieve ontwikkeling. Er wordt te veel overgeheveld naar vrijwilligers. Die doen daardoor te vaak het werk van professionals, soms worden professionals ontslagen en mogen zij als vrijwilliger terugkomen. Maar niet iedereen is negatief. Er wordt ook gewezen op het feit dat als zaken opnieuw, kritisch bekeken wordt, blijkt dat het vaak goedkoper kan.
Bureaucratie vs informeren
Wat opvalt is dat eigenlijk iedereen het er over eens is dat de processen minder bureaucratisch zouden moeten’, aldus onderzoeker Lou Repetur van Movisie. ‘Maar tegelijkertijd moeten ambtenaren wel genoeg informatie ophalen om hun wethouder te beschermen tegen vragen van de gemeenteraad. En dus zit er in het proces veel verantwoording en dus veel bureaucratie. De focus van ambtenaren ligt op het feit dat de wethouder geïnformeerd moet worden, maar de raad blijft buiten schot. Terwijl juist die gemeenteraad de ruimte moet geven aan de wethouder.’
Versterk vertrouwen
Wat verder blijkt is dat het onderling vertrouwen verschillend beleefd wordt. Organisaties betitelen elkaar als alliantiepartners, maar in de praktijk is het nog altijd ‘de gemeente betaalt en bepaalt’. Ze voelen zich dus niet een echte partner. Repetur pleit er daarom voor dat het onderling vertrouwen versterkt wordt. ‘Kijk goed welke partijen er toe doen in de transformatie en ontschot de processen. Niet alleen binnen de sociaal professionals, maar ook bij verschillende beleidsterreinen en financieringsstromen.’ Bij ontschotten denkt ze vooral aan de schotten die er op het gemeentehuis nog steeds zijn. Daar waar dat gebeurt, blijkt dat het makkelijker werken is.
Belemmerend
In de quickscan zijn 11 aannames opgenomen die belemmerend werken. Zoals de aanname dat samenwerken simpel is. Maar in de praktijk blijken er juist allerlei belemmeringen om integraal samen te werken. Bijvoorbeeld doordat er geen integrale financiering is. Of omdat er werkzaamheden te snel opnieuw aanbesteed worden waardoor er telkens met nieuwe partijen gewerkt moet worden. Ook wordt aangenomen dat burgers altijd mondig en goed geïnformeerd zijn, altijd een netwerk hebben en dat vrijwilligers en mantelzorgers onbeperkt inzetbaar zijn. Positieve aannames, die de transformatie bevorderen, liggen bijvoorbeeld in het feit dat de transformatie ruimte biedt voor creatieve oplossingen, dat het eigen kracht en eigen regie bevordert en dat het de kans biedt om schotten tussen beleidsterreinen weg te halen.
Politieke keuze
Repetur durft niet te zeggen of de aannames allemaal kloppen. ‘Het is een eerste verkenning. Het gaat om ervaringen van een relatief klein aantal mensen. Maar het is een eerste stap. En daar kunnen we van leren. Zo geven professionals aan dat de politiek moet kiezen tussen gelijk behandelen of gelijkwaardigheid. Want voor hen is het duidelijk dat gelijk behandelen juist leidt tot ongelijkheid. De politiek moet daar een keuze in maken.’
Reacties: 11
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Wetenschappers van meerdere universiteiten hebben in verschillende samenwerkingsverbanden het onderzoek uitgevoerd en adviezen uitgebracht. Die adviezen zijn op een hoog abstractieniveau met de onderzoekers en de top van het ministerie besproken door een groep waarin alle maatschappelijk relevante betrokkenen vertegenwoordigd waren.
De onderzoekers hebben alle te vervangen wetten geëvalueerd. Zowel ex ante, als ex post, zowel kwalitatief als kwantitatief. Zij hebben vergelijkend onderzoek gedaan naar de wetgeving in andere EU landen en de EU zelf.
Movisie voldoet net aan de hoge eisen om onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek te doen. Movisie is een adviesbureau gericht op de uitvoering van wetten, even meelezen:
Over Movisie
Movisie is het landelijk kennisinstituut en adviesbureau voor het sociaal domein. Wij werken aan een samenleving met veerkracht waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam zijn. Onze 150 experts ontwikkelen, verzamelen en verspreiden toepasbare kennis en oplossingen voor sociale vraagstukken.
Van enige wetenschappelijke activiteit blijkt helemaal niets. Publiceren medewerkers van Movisie in wetenschappelijke tijdschriften zodat andere wetenschappers hun onderzoeksmethoden kunnen toetsen? Of vinden die toetsen gewoon niet plaats?
Op grond van Rijksbeleid, het IAK, zijn ministeries verantwoordelijk voor de integriteit en de kwaliteit van de bestuurlijke besluitvorming; zowel beleid als wet- en regelgeving dient aan hoge standaarden te voldoen.
De chaos van de afgelopen jaren heeft bloot gelegd dat VWS op vrijwel geen enkel punt aan die kwaliteitseisen voldoet. Dat roept bij mij de vraag op of dat, gelet op de centrale rol van Movisie, ook niet voor Movisie geldt.
Ik constateer een enorm gebrek aan een Professioneel Kritische Instelling bij zowel het ministerie als ´professionele´ onderzoekers in het veld.
Hier wordt dagelijks enorm veel geld opgesoupeerd. Maar wie daar met het inkomen van afhankelijk is zul je daar niet over horen.
Dat was in het dorp waar ik ben opgegroeid ook niet het geval. Iedereen accepteerde de vervuiling van de plaatselijke ijzergieterijen. Als op maandag een oven werd doorgeblazen had het hele dorp last van ijzerdeeltjes op de was.
Dank zij kritisch denken is dat nu verleden tijd. Dat kritisch denken ontbreekt ten ene male in deze sector. Daar komt pas een eind aan als er meer buitenstaanders bij het beleid betrokken worden. Nu domineert de incrowd.