Tozo 3 wordt voor gemeenten intensiever

Bij de uitvoering van de derde tranche van de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) wordt meer van gemeenten verwacht. Er moet onder meer een toets op beschikbare geldmiddelen worden uitgevoerd. Ook moeten gemeenten ondersteuning bieden bij de heroriëntatie van zelfstandigen op de arbeidsmarkt.

Uitvoerbaar

De wijze waarop de ‘lichte vermogenstoets’ is ingevuld is uitvoerbaar, verwachten gemeenten. Mede omdat gemeenten er vanuit gaan dat het aantal aanvragen ten opzichte van Tozo 2 lager zal liggen. Dat stelt de VNG desgevraagd in een reactie op het kabinetsbesluit om, net zoals andere ondersteuningsmaatregelen, ook de Tozo regeling vanaf oktober te verlengen tot 1 juli 2021. Ook Divosa verwacht dat Tozo 3 voor gemeenten − met de huidige voorwaarden en verwachte aantallen − uitvoerbaar is.

 

Grote druk

Ondanks dat ‘we in de uitvoeringspraktijk bij gemeenten zien dat nog steeds veel mensen, middelen en systemen onder grote druk staan terwijl daarnaast ook het beroep op de bijstand en andere vormen van ondersteuning toeneemt’, aldus Divosa. ‘De VNG, Divosa en diverse gemeenten zijn actief betrokken bij de totstandkoming van de Tozo 3. Uitvoerbaarheid van gemeenten is daarbij steeds een belangrijk uitgangspunt’, aldus een woordvoerder van de VNG.

 

Steekproef

Met Tozo 3 kunnen zelfstandig ondernemers geen aanspraak maken op een uitkering levensonderhoud als het huishouden meer dan 46.520 euro bezit. Het gaat daarbij om contant geld, bank- en spaartegoeden en beleggingen. Aanvragers moeten bij hun aanvraag verklaren dat zij onder dat bedrag uitkomen. Gemeenten moeten steekproefsgewijs achteraf controleren of er inderdaad niet meer dan 46.520 euro voor het huishouden beschikbaar is, aldus de VNG.      

 

Bij- en omscholing

Gemeenten moeten naast de beoordeling van de aanvragen ook aan de bak om met zelfstandigen het gesprek aan te gaan over hun toekomst op de arbeidsmarkt. Het kabinet vindt dat zelfstandigen, die afhankelijk zijn van een Tozo-uitkering, zich breder op de arbeidsmarkt moeten oriënteren. Gemeenten moeten vanaf 1 januari de betreffende zelfstandigen coachen, advies geven of bij- of omscholing aanbieden. ‘Daarmee wordt de uitvoering voor gemeenten intensiever. Dit is echter wel een belangrijke toevoeging in de regeling om ondernemers ook op de langere termijn te ondersteunen, zodat ondernemers niet van de Tozo afhankelijk blijven. Ook ondersteuning op het gebied van schuldhulpverlening kan hierbij een rol spelen’, aldus de woordvoerder van de VNG. Gemeenten worden financieel gecompenseerd voor de uitvoeringskosten, de kosten van de Tozo-uitkering en de begeleiding van de ondernemer naar een realistisch toekomstperspectief en aanpak van schulden.

 

469.000 aanvragen

Zo’n 374.000 zelfstandigen hebben gebruik gemaakt van Tozo 1, die tot 1 juni kon worden aangevraagd. Op Tozo 2, die tot 1 oktober geldt, hebben tot medio augustus 95.000 zelfstandigen een beroep gedaan. Hier gold al een partnerinkomenstoets. Tozo 3 gaat tot juli 2021 gelden. Vanaf de zomer van 2021 kunnen zelfstandigen een beroep doen op de reguliere bijstand voor zelfstandigen (Bbz).

 

Geen haalbare kaart

Deze zomer hebben SZW, VNG en Divosa besproken of, in plaats van Tozo 3, de Bbz weer zou moeten gaan gelden voor de ondersteuning van in nood verkerende zelfstandigen. Geen haalbare kaart, vond Divosa. ‘Bbz heeft een beperkte reikwijdte, is een vrij specialistische en arbeidsintensieve regeling om uit te voeren. Door een uitgebreide partnertoets, vermogenstoets en levensvatbaarheidstoets komen er weinig zelfstandig ondernemers voor in aanmerking. Dit maakt ook dat het aantal medewerkers bij gemeenten dat de regeling goed kent en kan uitvoeren erg beperkt is. Dit is ook niet snel op te schalen’, aldus Divosa. Bbz in zijn huidige vorm is daarmee ongeschikt en onuitvoerbaar als opvolger van Tozo 2. ‘Tozo 3 bevat weliswaar een nieuwe toets (toets op beschikbare geldmiddelen, red) in aanvulling op de al tijdens Tozo 2 toegevoegde partnertoets, maar is sneller up-and-running te krijgen en geschikter voor grotere aantallen dan de Bbz.’

 

Toename bijstandsgerechtigden

Los van de Tozo-aanvragen worden gemeenten geconfronteerd met een toename van het aantal bijstandsgerechtigden. Op basis van nieuwe cijfers meldde het CBS maandag dat Nederland eind juni bijna 2.000 meer bijstandsgerechtigden telde dan een jaar eerder. Het aantal bijstandsgerechtigden bedraagt nu 427.000. Een kwartaal met meer bijstandsontvangers dan een jaar eerder is in tweeënhalf jaar niet meer voorgekomen, aldus het CBS. In vergelijking met december 2019 gaat het om een stijging van 12.000 bijstandsgerechtigden.

 

Vooral jongeren

Vooral het aantal bijstandsgerechtigden onder jongeren is toegenomen. Het gaat om een stijging van ruim vijf procent. Het aantal bijstandsgerechtigden onder 45-plussers steeg het afgelopen jaar met 0,4 procent. De instroom van het aantal mensen met een bijstand is sinds drie jaar groter dan de uitstroom, zo blijkt verder uit de nieuwste CBS-cijfers. In het eerste kwartaal stroomden 29.000 mensen in en bijna 21.000 uit de bijstand.