Thema arbeidsmigranten mag niet in la verdwijnen

Gemeenten moeten nu doorpakken om de problematiek rond arbeidsmigranten op te lossen, vindt de bestuurlijk trekker van de aanpak vanuit de VNG Carlo Vankan, wethouder in Valkenburg a/d Geul. ‘We proberen één keurmerk te krijgen voor alle soorten van huisvesting.’

Internationale werknemers
Taal is belangrijk. Je kunt spreken over ‘arbeidsmigranten’ of over ‘internationale werknemers’. Dat is hoe Vankan hen het liefst noemt. Hopelijk worden zij dan eerder gezien als ‘eersterangs burgers’ en niet, zoals Emile Roemer en zijn commissie vorig jaar constateerden, tweederangs burgers. Volgens Vankan moeten we ervoor waken dat het onderwerp in een la verdwijnt. Dat risico is er wel degelijk. ‘Er is aandacht als het op een negatieve manier in de media verschijnt, maar dan ebt het weg tot de volgende uitwas.’ Vankan wil goede voorbeelden laten zien en met een structurele aanpak het kaf van het koren scheiden. ‘Uitwassen voorkom je door aan de voorkant te de-escaleren. Het moet in de aandacht blijven, we moeten knopen doorhakken en lijntjes leggen. Dan is er misschien maar eens per jaar een uitwas.’ Dit is in het belang van werknemers en werkgevers. ‘Hier ligt een rol voor gemeenten.’

Deugdelijke registratie
Het ‘knopen doorhakken’ zit hem vooral in de speerpunten, legt Vankan uit. ‘Alles valt of staat met deugdelijke registratie in de Gemeentelijke Basisadministratie. Niet alle internationale werknemers worden nu deugdelijk geregistreerd.’ Daar zijn al stappen in gezet, weet projectleider arbeidsmigranten Thomas Zwiers van VNG Naleving. Alle verblijfsadressen worden naar verwachting medio 2022 geregistreerd voor calamiteiten en handhaving. Ook is de Wet goed verhuurderschap, waarmee gemeenten een verhuurdersvergunning kunnen afgeven, in werking gezet. Verder komt er betere handhaving. ‘We moeten meer als één overheid optreden, met de Arbeidsinspectie, Belastingdienst en UWV.’

Barrières opwerpen
Sinds Roemer’s aanjaagteam met aanbevelingen kwam, zijn er maar beperkte concrete resultaten geboekt, vindt Zwiers. ‘Als VNG zien we dat gemeenten vooral bezig zijn met symptoombestrijding. Er zijn veel partijen in de uitzendbranche die het wel goed doen, maar ook relatief veel partijen zoals uitzenders, vaak ook huisvesters, die niet goed bezig zijn en overlast veroorzaken. We zouden uitzendbureaus en huisvesters moeten normaliseren.’ Daar is goede en effectieve regelgeving en handhaving voor nodig. ‘Iedereen kan nu een uitzendbureau beginnen bij de Kamer van Koophandel. Daar moet je barrières voor opwerpen.’

Keurmerk
We moeten naar waarborgen en certificering toe. ‘We proberen één keurmerk te krijgen voor alle soorten van huisvesting’, zegt Vankan. ‘Eén lijn trekken met voldoende kwaliteitscriteria voor voldoende huisvesting.’ De wethouder weet dat gemeenten naar flexibiliteit zoeken, zoals huisvesting op bedrijventerreinen en tijdelijke huisvesting in het buitengebied. ‘Noord-Limburg is hier stevig mee bezig. Wie bedrijvigheid naar zijn regio haalt, moet goed nadenken over implicaties voor arbeidsmigranten.’ Grote huisvestingslocaties roepen veel weerstand op, terwijl juist die locaties met nette voorzieningen vaak nauwelijks tot overlast leiden. ‘Beeldvorming is een groot vraagstuk. Het kan ook goed en netjes.’

Scheefgroei
Vanuit het ministerie van BZK wordt daarvoor een campagne opgezet en vanuit de VNG komt er een ondersteuningsprogramma voor gemeenten. In sommige regio’s speelt een internationaal aspect, waardoor andere afwegingen worden gemaakt, aldus Vankan. Lege hotels worden gevuld met arbeidsmigranten die in België werken. ‘Daar ontstaat scheefgroei. De hoteleigenaar vindt het prima. Maar je kunt hotels ook ombouwen tot appartementen voor starters. Er spelen dus andere zaken in de marge van de huisvesting, waardoor het draagvlak rafelige randjes krijgt.’ De VNG kan helpen om de juiste mensen in Duitsland en België hiervoor aan tafel te krijgen. ‘Daar schort het nu nog aan.’

Handen ineenslaan
Het moeilijke van het hele vraagstuk is dat het domeinoverstijgend is, stelt Zwiers. Hij ziet het liefst samenhangend beleid. Via het ondersteuningsprogramma kunnen gemeenten best practices delen. ‘We willen adviseren en kennis en kunde ontsluiten.’ Vankan kan zich voorstellen dat arbeidsmigratie deel uitmaakt van het landelijke coalitieakkoord. ‘Het helpt als daar iemand lange termijnbeslissingen kan nemen.’ Volgens Zwiers kan dit probleem alleen worden opgelost door de handen ineen te slaan. Er is al een bestuurlijke klankbordgroep arbeidsmigranten, maar echte stappen zetten kan pas met een nieuw kabinet. ‘In de tussentijd moeten we niet stilzitten.’ Misschien kan Limburg een voortrekkersrol spelen. Vankan richt zijn hoop op de nieuwe cdk: Emile Roemer. ‘Met hem kunnen we er echt werk van maken.’