Tekorten wegstrepen via IBP onacceptabel

Veel gemeenten stemmen volgende week woensdag niet klakkeloos in met het Interbestuurlijk Programma (IBP) om samen met het rijk grote maatschappelijke opgaven aan te pakken. Vooral de passage waarin staat dat gemeenten tegelijkertijd afzien van extra rijksgeld voor tekorten in het sociaal domein is onacceptabel.

Niet akkoord

Leeuwarden en Dordrecht gaan vanwege de tekorten op het sociaal domein in ieder geval niet akkoord met het IBP zoals dat er nu ligt. Ook Hengelo gaat het IBP niet zonder meer overnemen. Leidschendam-Voorburg dient een motie indienen om het ene gewraakte zinnetje - ‘Met het IBP is de discussie over de door gemeenten ervaren financiële problematiek in het sociaal domein afgerond en is een streep onder het verleden gezet’ - uit het IBP te halen. Rotterdam is een van de gemeenten die zich achter de motie van Leidschendam-Voorburg lijkt te gaan scharen. Ook in Delfzijl en Sittard-Geleen is er ontevredenheid over het akkoord zoals het er nu ligt. Als er een scherpe motie komt, ondersteunt Sittard-Geleen die zeker. Delfzijl wil structureel meer geld voor onder meer de bijstandsbudgetten (BUIG) en de jeugdzorg. 

Moties

Dat blijkt uit een rondgang van Binnenlands Bestuur onder gemeenten met grote tekorten op de bijstandsbudgetten en/of de jeugdzorg. Er zijn diverse moties in voorbereiding die op de Algemene Ledenvergadering (ALV) van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aan de leden worden voorgelegd. Eind vorige week stelde ook de G40 dat gemeenten niet (extra) te kunnen investeren in grote maatschappelijke opgaven zoals de klimaatadaptie en energietransitie, onderdeel van het IBP, vanwege de grote tekorten binnen het sociaal domein. Op de ALV wordt over het IBP gestemd. Diverse gemeenten zeggen dat er vanwege de tekorten in het sociaal domein geen geld is om te investeren in al die ambities die in het IBP zijn neergelegd.

Onacceptabel

Leidschendam-Voorburg behoort tot de top-10 gemeenten met enorme tekorten op de bijstand. ‘Jaarlijks komen we 5,5 miljoen euro tekort’, zegt Philip van Veller, raadslid voor de VVD in Leidschendam-Voorburg en initiatiefnemer van de motie. De raad van Leidschendam-Voorburg ging unaniem akkoord om een motie van die strekking in te dienen op de ALV van de VNG. Die motie gaat zijn wethouder Nadine Stemerdink (werk en inkomen, PvdA) met liefde en plezier uitvoeren. ‘Het is onacceptabel dat we niet met het rijk in discussie mogen over tekorten in het sociaal domein. Het macrobudget voor de bijstandsuitkeringen is volstrekt onvoldoende.’

Kabinet moet leveren

Meer gemeenten stellen dat het macrobudget BUIG structureel te laag is, zoals Dordrecht. ‘Het kabinet heeft hierin gewoon te leveren. Ook de vangnetregeling zou niet uit het macrobudget betaald moeten worden’, stelt de Dordtse wethouder Peter Heijkoop (werk en inkomen, zorg en welzijn. CDA), die als regionaal portefeuillehouder namens alle Drechtsteden spreekt. Op zijn initiatief nam de ALV van de VNG vorig jaar ‘met Noord-Koreaanse cijfers’ een motie aan, die wat de Drechtsteden betreft nog steeds onverkort overeind staat: adequate financiering van wettelijke taken is een voorwaarde voor een te sluiten bestuursakkoord met een nieuw kabinet. ‘We zijn nu een jaar verder en op de BUIG is er nog steeds geen witte rook. Dat zal zijn weerslag krijgen op de ALV.’

Nieuwe onderhandelingen

Rotterdam wil het IBP alleen bekrachtigen als de ALV VNG zich aanvullend – bijvoorbeeld per motie – uitspreekt over het belang van adequate financiering van gemeentelijke taken en de vrije besteedbaarheid van het gemeentefonds. Samen met andere (G40)gemeenten werkt Hengelo aan een krachtige motie, waarin naar alle waarschijnlijkheid de VNG zal worden opgedragen opnieuw met het kabinet te gaan onderhandelen over extra geld voor het sociaal domein. Verantwoordelijk wethouder Claudio Bruggink (D66) van Hengelo hoopt dat zoveel mogelijk gemeenten zich daarbij gaan aansluiten.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 12 van deze week (inlog)