SZW bekijkt plannen Terneuzen 'gift in plaats van bijstand'

Het ministerie van Sociale Zaken is nog aan het bekijken hoe het moet reageren op de plannen in Terneuzen om 20 mensen twee jaar lang een gift te doen ter hoogte van een bijstandsuitkering. 'Onze juridische afdelig moet hier even goed naar kijken', klinkt het in Den Haag. De Zeeuwse wethouder Cees Liefting (PvdA) heeft nog geen telefoontje gehad van het ministerie ‘maar dat hoeft van mij ook niet’. Hij vindt het een zaak van de gemeente.

Teugels laten vieren
Er zijn veel gemeenten die willen experimenteren met de bijstand. Het idee is dat de strenge regels er niet altijd voor zorgen dat mensen sneller uit de bijstand komen. En dus willen gemeenten kijken wat er gebeurt als ze de teugels laat vieren. Groningen, Tilburg, Utrecht en Wageningen zijn daarom al ruim anderhalf jaar in overleg met staatssecretaris Jetta Klijnsma (SZW, PvdA) om tot afgewogen experimenten te komen. Compleet met door universiteiten uitgevoerde onderzoeken, verschillende regimes en controlegroepen.

Gezondheid 

Zo niet in Terneuzen. ‘We hebben die discussie natuurlijk wel gevolgd, maar iedereen komt tot de conclusie dat het niet de ruimte is die we zoeken. En dus hebben we ons afgevraagd hoe het anders kan’, vertelt wethouder Liefting. Terneuzen kwam uit bij de ‘Gids-gelden’, geld dat door het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport gegeven wordt aan 164 gemeente die veel mensen met een gezondheidsachterstand hebben. ‘We weten dat een lage sociaal economische status invloed heeft op zaken als hoeveel gezonde jaren iemand leeft en op hoe oud iemand wordt, aldus Liefting. ‘Dus als we daar invloed op uit willen oefenen, moeten we die situatie aanpakken. En met een ‘gift’ in plaats van een bijstandsuitkering verlagen we de stress bij mensen waardoor we hopen dat ze weer in actie kunnen komen.’
 

Niet meer te bewegen
Het plan, dat donderdag door de gemeenteraad gaat, kan rekenen op de steun van de medewerkers van de sociale dienst. ‘Sommige mensen komen door alle trajecten en controles in de bijstand niet aan het werk’, weet Liefting. ‘Je ziet ze langzaam steeds verder wegzakken op de bank, ze komen er niet meer uit, zien geen kansen meer en zijn niet meer te bewegen. Echt, onze prachtige regelgeving zal voor sommige mensen werken, maar voor mensen die al 4 jaar in de bijstand zitten, is het moeilijk.’

Meer participeren
Twee jaar lang krijgen 20 mensen iedere maand een gift ter hoogte van een bijstandsuitkering. Als ze iets bijverdienen, mogen ze het houden. Er zijn geen regels of restricties. Twee keer per jaar moeten ze een vragenlijst invullen, maar dat is niet ter verantwoording, benadrukt de wethouder. ‘Het klinkt wat lullig, maar we gaan met de lijst oprecht vragen hoe het met de mensen gaat.’ Wat hoopt Terneuzen te bereiken? ‘Wij denken dat mensen meer gaan participeren, welzijnswerk gaan doen, meer initiatiefnemen, gezonder worden. En ja, misschien een paar centjes bijverdienen, maar ach, zulke kansen moet je mensen geven.’ Als de proef goede resultaten oplevert hoopt Liefting een nieuw instrument te hebben dat hij in kan zetten voor mensen in de bijstand. Maar hij realiseert zich ter dege dat het project ook kan mislukken. ‘Dat liever dan vastlopen in het systeem.’

Fles wijn
Met de gift omzeilt Terneuzen handig de Participatiewet, maar Liefting denkt dat het mag. ‘Volgens onze jurist kan het, we schenken ook wel eens een fles wijn, per slot van rekening.’ De maandelijkse gift wordt deels betaald met Gids-geld. Een ander deel komt uit de gemeentelijke begroting ‘want het scheelt natuurlijk dat deze 20 mensen geen bijstandsuitkering krijgen’. En terwijl het ministerie van SZW nog broedt op een reactie, hebben de eerste gegadigden zich in Terneuzen al gemeld.