Succesvolle aanpak overlast asielzoekers Harderwijk

Het aantal incidenten met en aangiften van asielzoekers die overlast veroorzaken is het afgelopen kwartaal in Harderwijk gehalveerd ten opzichte van eerdere kwartalen in 2019. Burgemeester Harm-Jan van Schaik maakte dat woensdag bekend tijdens een bezoek van staatssecretaris Ankie Broekers-Knol. ‘Dat laat zien dat we overlast aan kunnen pakken als we goed samenwerken’, vindt zij.

Lik-op-stuk-beleid
Samen met het rijk zet de gemeente Harderwijk stevig in op de aanpak van overlastgevende asielzoekers. De eerste resultaten van het ‘lik op stuk-beleid’ tekenen zich af. De staatssecretaris sprak hierover met Van Schaik, omwonenden, lokale ondernemers en het COA. In Harderwijk is regelmatig overleg over de overlast door asielzoekers. De wijkagent, het Openbaar Ministerie en het COA bespreken wie er overlast geeft. Op basis van de landelijke Top-X lijst wordt ook de informatie van de ketenmarinier erbij betrokken.

Overlast is onacceptabel
De goede resultaten zijn nog niet zaligmakend. ‘We zijn er nog niet’, aldus Broekers-Knol. ‘Samen met onder meer de gemeente zetten we in op het verder terugdringen van de overlast de komende tijd. Want overlast is onacceptabel.’ Burgemeester Van Schaik pleit voor blijvende aandacht, ook nu het wat beter gaat. ‘Het blijft belangrijk dat inwoners en ondernemers signalen van ongewenst gedrag doorgeven. Dan weten we wat er speelt en kunnen politie, OM en gemeente samen effectief werken aan oplossingen.’

Draagvlak aangetast
Volgens het ministerie van Justitie en Veiligheid lukt het ook op andere locaties om overlast aan te pakken als gemeenten, politie, Openbaar Ministerie, COA, IND, DT&V en ketenmariniers de handen ineenslaan. Het ministerie wijst erop dat een relatief kleine groep asielzoekers voor overlast zorgt, zoals winkeldiefstal, vernieling en bedreiging. ‘Dit is onaanvaardbaar, ook omdat hierdoor het draagvlak voor de opvang van asielzoekers die bescherming nodig hebben, wordt aangetast.’

1 miljoen euro
Naast de landelijke en regionale inzet van drie ketenmariniers geeft de staatssecretaris 1 miljoen euro uit om de overlast in gemeenten tegen te gaan. De zwaarste groep overlastgevers wordt door middel van een landelijke lijst (Top X-aanpak) goed aangepakt. Lokaal werken gemeenten, COA en politie met het opleggen van gebiedsverboden en een meldplicht. Bij crimineel gedrag wordt het strafrecht en, indien mogelijk, snelrecht toegepast.

Geen cijfers over 'rovende asielzoekers'
Tegelijkertijd stuurde de staatssecretaris antwoorden naar de Tweede Kamer naar aanleiding van vragen van de PVV over asielzoekers die georganiseerd ‘op rooftocht’ door Amsterdam zouden gaan. Broekers-Knol heeft van de korpschef gehoord dat hier geen cijfers over beschikbaar zijn. ‘Om zicht te krijgen op welke personen betrokken zijn bij criminele activiteiten is de verblijfsstatus irrelevant. Om die reden is er voor de politie geen grondslag voor het registreren van de juridische verblijfsstatus van verdachten.’ Het vaststellen van de identiteit van een verdachte gebeurt via identiteitsdocumenten, documenten die daarmee verband houden en/of NAW-gegevens. Indien nodig wordt ook het systeem Basisvoorzieningen vreemdelingen (BVV), waarin alle basisgegevens van vreemdelingen in Nederland zijn opgeslagen, geraadpleegd. De politie kan daarin ook de verbijfstatus van een verdachte nagaan.

VRIS-protocol
De strafrechtketen en migratieketen hebben een protocol afgesloten ten aanzien van vreemdelingen in de strafrechtketen: het VRIS-protocol. Dat is van toepassing op een in Nederland verblijvende vreemdeling met of zonder rechtmatig verblijf die in Nederland verdacht wordt van het plegen van een misdrijf en/of hiervoor is veroordeeld. Het doel van het protocol is vreemdelingenrechtelijke gevolgen te verbinden aan door politie en justitie geconstateerde strafbare feiten, zoals intrekking van de asiel- of verblijfsvergunning en uitzetting. In het protocol staat dat de politie handelingen verricht om dat doel te realiseren, zoals identificatie van de vreemdeling met behulp van een vreemdelingennummer. Voor een rapportage over het aandeel asielzoekers van een in De Telegraaf genoemd aantal moeten individuele dossiers worden bekeken. ‘Dat is niet gebeurd, omdat het voor de strafrechtelijke aanpak niet nodig is.’

910 VRIS-vreemdelingen vertrokken
Met behulp van het protocol weet iedere medewerker binnen de migratieketen wel wie wat op welk moment moet doen om uiteindelijk criminele en verwijderbare vreemdelingen uit te kunnen zetten. In 2019 zijn tot en met september ongeveer 910 VRIS-vreemdelingen uit de caseload van de DT&V vertrokken, waarvan ongeveer 720 aantoonbaar uit Nederland zijn vertrokken en ongeveer 190 zelfstandig zonder toezicht zijn vertrokken. Broekers-Knol zegt in te zetten op een harde aanpak van alle asielzoekers die zich hier niet weten te gedragen. ‘Hiertoe hebben mijn voorganger en ik een breed palet aan maatregelen getroffen.’ Als voorbeeld noemt zij onder meer het genoemde VRIS-protocol.

Top-X aanpak landelijk uitgerold
Het koppelen van gegevens kan ook bijdragen aan de aanpak van fenomenen en/of trends, aldus Broekers-Knol. Binnenkort wordt het voor de politie inzichtelijk of een verdachte een asielzoeker is die voorkomt op de eerder genoemde Top-X lijst. Binnen de Top-X aanpak moet het binnen zowel de migratie- als strafrechtketen namelijk meteen duidelijk zijn dat een persoon op de zogeheten Top-X lijst voorkomt en daarmee, afhankelijk van de problematiek, kan rekenen op een individuele aanpak vanuit die migratie en/of strafrechtketen. ‘Momenteel worden er in Noord-Nederland ervaringen opgedaan met de Top-X aanpak. De verwachting is dat de aanpak medio 2020 in heel Nederland is uitgerold.’