'Stop met gemeentelijke schuldhulpverlening'
De schuldhulpverlening kan goedkoper en beter. Daartoe kan de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) breder worden opengesteld. Er moet een einde worden gemaakt aan het minnelijk traject. Dat betoogt Stef den Daas in een essay in Binnenlands Bestuur van deze week.
De schuldhulpverlening kan goedkoper en beter. Daarvoor hoeven niet nog meer pilots en/of onderzoeken worden gedaan. De Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) moet breder worden opengesteld. Er moet een einde worden gemaakt aan het minnelijk traject, waarbij gemeenten nagenoeg ‘heilige’ autonomie hebben.
Vooruitschuiven
Dat betoogt Stef den Daas in een essay in Binnenlands Bestuur van deze week. Den Daas was bijna veertig jaar werkzaam in de schuldhulpverlening, waarvan de laatste tien jaar als hoofd bureau Schuldregeling RSD Zeist. In veertig jaar tijd is het basisprincipe van het schuldregelen eigenlijk niet veranderd, zo constateert hij, maar er is wel veertig jaar ervaring opgedaan. Het is in de optiek van Den Daas dan ook onbegrijpelijk dat anno 2019 Kamerleden via een webinar aan burgers gaan vragen hoe ze in de schulden zijn geraakt en op welk tijdstip men schuldhulp heeft aangevraagd. Ook vindt hij het onbegrijpelijk dat deze Kamerleden starten met een ‘verkenning’ naar de oorzaken van de daling van de instroom in de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) én dat men gaat onderzoeken in hoeverre andere landen het mogelijk beter geregeld hebben dan wij. Den Daas ziet het als het vooruitschuiven van problematiek waar men politiek niet goed raad mee weet.
Geen resultaatverplichting
Verbeteringen liggen voor het oprapen, betoogt hij. Er moet ten eerste een einde worden gemaakt aan het minnelijk traject door gemeenten. Dat kost het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid jaarlijks ongeveer 238 miljoen euro, zonder dat er een echte resultaatverplichting voor of prestatiespraak met gemeenten tegenover staat. Bij het minnelijk traject is geen sprake van rechtsgelijkheid voor de burger. ‘Of, en hoe (goed) je geholpen wordt, is afhankelijk van de gemeente waar je toevallig woont’, aldus Den Daas. Het lukt de branche ook niet om ‘met al die miljoenen een landelijk uniform en gedegen minnelijk traject op te zetten, waarbij iedere burger met schulden in elke gemeente op eenzelfde gedegen wijze geholpen wordt’.
Op de schop
Een uniform minnelijk traject zal ook nooit van de grond komen, omdat ten eerste de overheid niet doorpakt. De ‘heilige’ autonomie van gemeenten is de tweede reden. De rijksgelden voor ‘schulden- en armoedebestrijding’ zijn niet als zodanig geoormerkt. ‘Iedere gemeente bepaalt dus zelf hoeveel geld men wil besteden aan schuldhulpverlening, en daarnaast ook hoe uitgebreid of summier men de schuldhulpverlening inricht en welke toelatingscriteria en voorwaarden men stelt. Men is daarover geen enkele verantwoording verschuldigd aan Den Haag. En dit lokale schuldenbeleid kan door elke collegewisseling als gevolg van verkiezingsuitslagen, ook weer volledig op de schop.’
Simpel alternatief
Er is een simpel alternatief voor het minnelijk traject: het breder openstellen van de Wsnp. Iedereen met problematische schulden zou direct een beroep moeten kunnen doen op de Wsnp, vindt Den Daas. ‘Slechts één artikel behoeft daarvoor gewijzigd te worden; artikel 285 lid f met de eis van de buitengerechtelijke poging.’
Schone lei
De voordelen van het breder openstellen zijn in de ogen van Den Daas overduidelijk. De Wsnp wordt nagenoeg in het hele land uniform toegepast en uitgevoerd, waarmee de rechtsgelijkheid voor de burger gewaarborgd is. Daarnaast duren schuldregelingen niet meer onnodig lang door niet meewerkende schuldeisers. ‘De verplichtingen en voorwaarden binnen de Wsnp zijn uniform en de schone lei is juridisch veel beter afgekaderd en geldt voor alle schulden.’ Verder is de wijze van schulpoplossing veel succesvoller. ‘En de Wsnp is uiteraard volledig ongevoelig voor lokale politieke voorkeuren’, aldus Den Daas. Het is daarnaast ook goedkoper. ‘De circa 15,4 miljoen die de Wsnp de overheid nu jaarlijks kost, schril af tegen de 238 miljoen voor het gehele minnelijk traject.’ Voor de rechtbanken worden de toekenningen Wsnp eenvoudiger omdat een check op het doorlopen van het minnelijke traject achterwege kan blijven.
Lees het hele essay in Binnenlands Bestuur nr. 5 van deze week (inlog)
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Ikzelf - academisch geschoold in bestuur en IT - ben in de economische malaise mijn goedbetaalde baan kwijtgeraakt. Bij een voortdurende malaise is het dan met een eigen huis een kwestie van tijd voordat men in de Bijstand terecht komt. En dan gaat het snel. Dat weten de banken ook.
Het huis wordt door hen onder de marktprijs verkocht. En wat resteert is een hoge persoonlijke schuld en die raak je niet kwijt. Meewerken aan een minnelijk traject is niet in het voordeel van de banken.
Daarbij komt dat kennis en kunde bij de Schuldhulpverlening bepaald matig te noemen is. Daar verwacht men dat de schuldenaar ja en amen zegt tegen alles, ook al maakt men bij de Schuldhulpverlening aantoonbaar fouten. Men is gewend aan willige slachtoffers, niet aan tegenspraak. 'Je ziet het gat in hun hand' is de grondhouding, en de bejegening - hoe misplaatst ook - is navenant onheus, zo niet schofferend. 'De schuldenaar heeft alles aan zichzelf te wijten'.
Na twee jaar amateuristisch gepruts gooide schuldhulpverlening de handdoek in de ring en beëindigde narrig de 'schuldhulpverlening' aan mij. Weggegooide tijd en geld.
Daarna werd ik probleemloos toegelaten tot de WSNP en ben inmiddels halverwege het traject. Een deskundig curator maakt het hele verschil.
Herstructurering van de schuldhulpverlening en WSNP - inclusief een betere voorselectie en een herverdeling van budgetten - zou de effectiviteit en efficiency aanzienlijk verbeteren.