Statushouder Bernheze mocht naar andere gemeente

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA)  heeft bij de overdracht van de statushouder vanuit het azc naar de gemeente Bernheze binnen de juridische mogelijkheden de informatie gedeeld die het kon delen. Dat is staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid van mening op basis van de huidige beschikbare informatie over de casus rond de 25-jarige statushouder die in april van dit jaar een 18-jarige inwoner van Bernheze doodstak.

'Omkoppelen' al mogelijk
Een gemeente kan zelf, indien zij meent dat in een andere gemeente betere zorgfaciliteiten zijn, het initiatief nemen om met een andere (buur)gemeente afspraken te maken om een statushouder over te nemen, schrijft Broekers-Knol in antwoord op Kamervragen van PvdA-Kamerlid Attje Kuiken. Afgelopen juli bleek uit onderzoek van Necker van Naem dat gemeenten geen mogelijkheid hebben het COA te vragen naar plaatsing in een andere gemeente als blijkt dat de eigen gemeente onvoldoende is toegerust voor de problematiek die speelt bij de statushouder. Maar Broekers-Knol stelt dat die optie wel degelijk al een mogelijkheid was en is. ‘Als beide gemeenten daar overeenstemming over hebben, dan zal COA de statushouder ‘omkoppelen’ naar de andere gemeente.’

Statushouders weigeren
Uit het onderzoek van Necker van Naem bleek ook dat de gemeente beperkte informatie had om een goede inschatting te maken wat er aan hulpverlening en huisvesting nodig was voor de statushouder. De gemeenteraad en het college van Bernheze wilde daarop statushouders kunnen weigeren als er te weinig informatie vanuit het COA over kwam. Het onderzoek legde de kwetsbaarheden bloot in het systeem van toewijzing van statushouders aan gemeenten en toonde dat het landelijk systeem van koppeling en plaatsing van statushouders hiaten kent. Kuiken wilde weten van de staatssecretaris wat zij hieraan ging doen.

Screening en matching
Broekers-Knol laat eerst weten het incident ‘zeer betreurenswaardig’ te vinden en wijst er vervolgens op dat de koppeling door het COA met gemeenten wordt gemaakt op basis van een systematiek van ‘screening en matching’, waarbij de taakstellingsopdracht van gemeenten om vergunninghouders te huisvesten in acht wordt genomen. ‘Het is van belang dat partijen die betrokken zijn bij de huisvesting en begeleiding van statushouders gezamenlijk bekijken of er verbeteringen in het proces mogelijk zijn.’

Overleg over toewijzing en begeleiding
Een van de knelpunten blijkt het delen van informatie te zijn, bleek uit het onderzoek van Necker van Naem. De gemeente kreeg vanwege privacyregels geen inzicht in het medische dossier en kreeg bij de toewijzing beperkte informatie van het COA en het azc. ‘Met name bij statushouders met sociaal-medische problematiek is meer informatie nodig voor zowel het bepalen van passende huisvesting als de invulling van de ondersteuning.' Broekers-Knol wijst erop dat over de samenwerking en informatie-uitwisseling gedurende het jaar meerdere malen overleg wordt gevoerd tussen het COA, enkele gemeenten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Het systeem van toewijzing en begeleiding van statushouders wordt door deze partijen periodiek bezien op verbetermogelijkheden. ‘Dit tragische incident wordt daarbij uiteraard betrokken.’

COA heeft geen medisch dossier
Verder wijst de staatssecretaris erop dat het COA geen zorginstelling is en de organisatie niet  beschikt over medische dossiers van statushouders. ‘Ook heeft het COA geen inzage in de medische dossiers.’ Wel is het COA verantwoordelijk voor het organiseren van de toegankelijkheid tot de zorg voor bewoners. Daarom heeft het COA voor publieke gezondheidszorg (GGD GHOR NL) en voor curatieve gezondheidszorg (Gezondheidszorg Asielzoekers, GZA) samenwerkingsovereenkomsten gesloten met zorgpartners. GZA verzorgt huisartsenzorg op locaties en beschikt over een medisch dossier van een statushouder. ‘Als een bewoner uitstroomt naar een gemeente, dan heeft de nieuwe huisarts aldaar de mogelijkheid om het medisch dossier van deze statushouder op te vragen bij GZA. Daarvoor is wel toestemming van de statushouder nodig. Het COA informeert de statushouder hierover, maar heeft daarna geen rol meer.’

Veelvuldig contact tussen gemeente en COA
In deze casus is op initiatief van het COA tweemaal een Sociaal Medisch Advies (SMA) aangevraagd over de best passende wijze van huisvesten van de betrokken statushouder, schrijft Broekers-Knol. De belangrijkste conclusies van de SMA zijn gedeeld met de gemeente via het Taakstelling Volg Systeem (TVS). ‘Zoals het rapport van de gemeente aangeeft, is er daarnaast tussen het moment van vergunningverlening en verhuizing naar gemeente, gedurende een periode van meer dan een jaar, veelvuldig contact geweest tussen gemeente en het COA. In deze gesprekken zijn de verschillende zorgen en aandachtspunten rond de (plaatsing/huisvesting van de) statushouder gedeeld.’ Daarom vindt de staatssecretaris dat het COA de informatie heeft gedeeld die het kon delen. ‘Medische dossiers kunnen niet worden gedeeld door een zorginstelling/huisarts met de gemeente, dat geldt voor iedere burger.’

Uitkomsten rapport gezamenlijk bespreken
De staatssecretaris staat er ‘vanzelfsprekend’ voor open om het proces van informatie-uitwisseling te bezien en heeft onder meer het COA verzocht in overleg te treden met de gemeente Bernheze en de andere betrokken partijen om uitkomsten van het rapport te bespreken en te kijken waar eventueel nog ruimte is voor verbetering. De gemeente Bernheze had zelf al uit het rapport geleerd dat er nog winst te halen valt in de communicatie tussen gemeente, Vluchtelingenwerk en woningcorporaties en gaf begin juli al aan dat zij aan de slag gaat om die samenwerking te versterken.