SCP: Overheid, blijf investeren in kwetsbare wijken

Jongens die opgroeien in kwetsbare wijken lopen meer risico op een laag schoolniveau, ongediplomeerd schoolverlaten en crimineel gedrag dan jongens die in ‘betere’ wijken opgroeien. Ontoereikende sociale controle en stigmatisering verhogen dat risico dat jongeren uit die kwetsbare wijken de verkeerde kant opgaan. De coronacrisis raakt deze opgroeiende jongeren extra hard.

Urgentie

Dat blijkt uit het vandaag verschenen onderzoek ‘Opgroeien in een kwetsbare wijk. Over buurteffecten en persoonlijke ervaringen van jongens en jonge mannen’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). De onderzoeksresultaten ‘onderstrepen het belang en de urgentie van aanhoudende aandacht van overheden voor kwetsbare wijken en het welbevinden van jongeren die daar opgroeien’, aldus het SCP. Gemeenten doen er goed aan via specifiek beleid deze jongeren en hun gezinnen extra te ondersteunen. Ook meer sociale controle door ouders, buurtgenoten en wijkagenten kunnen helpen.

Zelfvertrouwen weg

Door negatieve beeldvorming vermindert het zelfvertrouwen van de jongeren die in kwetsbare wijken wonen. Ze verliezen hun geloof in de eigen mogelijkheden op bijvoorbeeld school, of gaan de vooroordelen bevestigen door baldadig gedrag, aldus het SCP. Dit gebeurt vaker bij jongens dan bij meisjes, omdat meisjes minder op straat (mogen) zijn. Jongens uit arme en gebroken gezinnen, minder veerkrachtige kinderen en/of kinderen die aanleg voor agressie hebben, zijn het meest kwetsbaar voor de ongunstige effecten uit de buurt. Aan die risico verhogende mechanismen – zoals stigmatisering en sociale controle – liggen tegelijkertijd ook kansen om de kwaliteit van leven van de jongeren in kwetsbare wijken te verbeteren, stelt het SCP.

Ronselen

Sociale controle door ouders en buurtgenoten spelen een belangrijke rol bij de ontwikkelkansen van jongeren die opgroeien in een kwetsbare wijk, zo blijkt uit het onderzoek. Het SCP erkent meteen dat dat niet makkelijk is. Ouders in kwetsbare wijken hebben vaak hun handen vol aan (andere) problemen in het gezin of zijn bang voor represailles als ze hun eigen of andermans kinderen aanspreken op hun gedrag. Als jongeren hun gang kunnen gaan, lopen zij kans geronseld te worden voor criminele activiteiten, waarschuwt het SCP. Een lastige thuissituatie, waarbij sprake is van stress vanwege armoede en schulden, drijft de jongeren vaak de straat op. Daar treffen ze gelijkgezinden, en raken meer en meer gedemotiveerd om nog naar school te gaan. Ze verlaten school zonder diploma en gaan wellicht het criminele pad op.

Extra hulp

Door als gemeente extra hulp aan de extra kwetsbare jongens te geven, of dit in handen te geven van lokale bewonersgroepen of via wijkactiviteiten, neemt de informele sociale controle toe. Daardoor ontstaat er meer aandacht voor positieve, in plaats van alleen negatieve ontwikkelingen in de wijken. Ook wijkagenten kunnen een positieve bijdrage leveren door nog meer te communiceren met de jongeren en hun gezinnen. Dit vergroot het vertrouwen van jongeren in wijkagenten en daarmee in de rechtstaat.

Gevolgen corona

De coronacrisis verergert de bestaande problemen van gezinnen in kwetsbare wijken, benadrukt het SCP. Gezinnen worden relatief vaak geraakt door de sociaaleconomische effecten van de coronamaatregelen zoals verlies van werk en inkomen en de stress als gevolg daarvan. Het planbureau hamert dan ook op blijvende aandacht van overheden voor de kwetsbare wijken en de jongeren die daarin opgroeien. Dat pleidooi sluit uit bij de oproep van vijftien burgemeesters van woensdag, om een deltaplan voor kwetsbare stedelijke gebieden te maken. De burgemeesters, gesteund door tal van (maatschappelijke) organisaties, vinden dat het kabinet dit moet opnemen in het regeerakkoord en daar de komende twintig jaar 500 miljoen euro per jaar voor vrij te maken. Dat geld moet worden geïnvesteerd in het onderwijs, versterking van de arbeidsmarktpositie van inwoners en een betere kwaliteit en verduurzaming van woningen.