'Schoolschap' moet einde maken aan slecht schoolgebouw

De kwaliteit van basisschoolgebouwen verbetert alleen als gemeenten en schoolbesturen in coöperaties samen nieuwe scholen bouwen en beheren. Dat is de gedachte achter het proefproject Schoolschap in Groningen.

Klimaat

Uit een onderzoek dat is geïnitieerd door de provincies Groningen en Drenthe blijkt dat de kwaliteit van de basisschoolgebouwen in het noorden ver beneden de maat is. Het energieverbruik is enorm en het binnenklimaat in door slechte ventilatie ronduit ongezond. En die twee problemen zijn sterk met elkaar verbonden, legt Hanneke van Brakel van expertisebureau Scholenbouwmeester uit. "Eenderde van de scholen dateert uit de jaren 60 en 70, met veel enkel glas, stalen kozijnen en nauwelijks isolatie van vloeren, muren en daken." 's Winters is er vrijwel geen ventilatie en 's zomers wordt het alsnog veel te heet. Daarbij komt dat van de oorspronkelijke natuurlijke ventilatie door onoordeelkundige verbouwingen vaak weinig is overgebleven. "Dat leidt tot draconische situaties."

Mechanisch

Aan scholen van voor 1960 is vaak zoveel 'verknutseld' dat niet eens meer te achterhalen valt waar de frisse lucht vandaan zou moeten komen. Maar ook nieuwere schoolgebouwen scoren slecht. Bij tien van de twintig scholen met een mechanische ventilatie (op een totaal van tot dusver 160 onderzochte scholen) blijkt die niet afdoende te werken. Het blijft dus modderen met de kwaliteit van schoolgebouwen.

Coöperatie

Het proefproject Schoolschap moet volgens Van Brakel het fundamentele probleem van de gescheiden geldstroom doorbreken. "De gemeente is economisch eigenaar van een schoolgebouw en kan de benodigde duurzame maatregelen niet terugverdienen. En het schoolbestuur als juridisch eigenaar kan zonder onderpand geen voorinvesteringen doen." Door beide partijen onder te brengen in een coöperatie ('schoolschap') die integraal het ontwerp, de bouw, exploitatie en beheer van een schoolgebouw aanpakt, moet er ruimte ontstaan voor de benodigde duurzame investeringen en blijft meteen ook de actieve schoolbouwkennis beter bewaard. Kleine gemeenten hebben vaak niet voldoende kennis in huis over  vastgoedbeheer.

Nieuwbouw
Het eerste experiment met een 'schoolschap' in Bellingwedde (Oost-Groningen) loopt inmiddels. Volgens ten Brakel is ook de gemeente Emmen geïnteresseerd: "Het is de bedoeling het gebouw voor gebouw aan te pakken, startend vanuit de nieuwbouwsituatie. Voor bestaande gebouwen zou het juridisch te ingewikkeld zijn."

Verkaveling

De krimp van het aantal leerlingen maakt deze problematiek zeker in het noorden van het land nijpend. Dat is meteen ook een kans, denkt Van Brakel. Om het leerlingenbestand en de beschikbare schoolruimte goed op elkaar te laten aansluiten is een verkaveling en dus veel duurzame nieuwbouw nodig. Anders worden de exploitatiekosten per leerling torenhoog.