Risicobeheersing jeugdzorg moet beter

De drie belangrijkste risico’s voor de haalbaarheid van de transformatiedoelen jeugdzorg zitten ‘m in kostenreductie, versterking van de eigen kracht en het tijdig realiseren van integrale hulp. De informatievoorziening aan de raad over risico’s moet beter en transparanter.

Knelpunten

Dat stelt de Rekenkamer van Zaanstad in zijn onderzoek Transformatie zorg voor de jeugd. Voorbereiding en oefening in Zaanstad. Via de inzet van vijf wijkgerichte Jeugdteams wordt daar al twee jaar geoefend met de nieuwe jeugdhulpverleningsstructuur. Aanleiding voor de Rekenkamer om de ervaringen over de nieuwe werkwijze onder de loep te nemen, knelpunten op een rijtje te zetten en aanbevelingen te doen. Het rapport ligt nu bij de raad.

Geen reflectie

De Rekenkamer is positief dat Zaanstad de Jeugdteams in afwachting van de decentralisatie de ruimte heeft gegeven om te oefenen met de nieuwe werkwijze. Een van de voordelen is dat vernieuwingen worden opgepakt en er ruimte is voor eigen accenten binnen de werkwijze van een Jeugdteam. Nadelen zijn er echter ook, constateert de Rekenkamer. ‘Het kan leiden tot een permanente stapeling van activiteiten waar iedere keer in elk team weer het wiel opnieuw uitgevonden wordt.’ Tijd voor reflectie is er nu nauwelijks, maar wel noodzakelijk.

Lessen trekken

In de praktijk wordt onvoldoende stilgestaan bij de lessen die getrokken kunnen worden uit de ervaringen van de vijf Jeugdteams. Dat moet anders, vindt de Rekenkamer. In zijn ogen zou de gemeente er goed aan doen om een leerprogramma te ontwikkelen waarin periodiek lessen worden getrokken van de werkwijze in de Jeugdteams. Ook moet gebruik worden gemaakt van de verschillen tussen de Jeugdteams ‘om te leren wat de ‘juiste dingen’ zijn’.

Regierol

Daarnaast moet de regierol van de Jeugdteams worden versterkt. Nu bestaat onduidelijkheid over wie de regisseur is. Bovendien is het Jeugdteam ‘niet altijd de beoogde spin in het web’. Een ander probleem waar men in Zaanstad tegenaan loopt is dat ‘vaak niet duidelijk is wat de regievoering door het Jeugdteam inhoudt’. Regievoering is cruciaal bij de beoogde integrale benadering (één gezin-één plan- één regisseur’), benadrukt de Rekenkamer.

Monitoren

De raad moet kunnen monitoren of de aannames van het ingezette jeugdbeleid – waaronder preventie, vroegsignalering en eigen kracht – uitkomen. De informatievoorziening aan de raad moet beter en transparanter, ook over risico’s, vindt de Rekenkamer, ‘zodat de raad een bewuste afweging kan maken voor het accepteren of het beheersen van risico’s’. De maatschappelijke gevolgen van de risico’s moeten beter financieel worden vertaald en meegenomen in rapportages. ‘Een ander probleem is dat niet alle risico’s voorzien zijn van beheersmaatregelen en het college niet expliciet meldt welke risico’s het wil beheersen of accepteren.’

Risicomanagement

Het college neemt het gros van de aanbevelingen over. Het is het niet eens met de conclusies van de Rekenkamer dat het college onvoldoende (effectieve) beheersmaatregelen neemt voor de risico’s. ‘Risicobeheersing is tot op zekere hoogte van groot belang maar geen doel op zich. Wij waken voor een papieren realiteit, of een bureaucratisch systeem van jeugdhulpverlening waarin angst regeert en kinderen en hun gezinnen – net als in het verleden – door veel hulpverleners gezien worden, maar er uiteindelijk geen sprake is van goed regiehouderschap.’ Het college streeft naar een goede balans ‘tussen risico inventarisatie en ruimte voor de hulpverlener om hulp op maat te kunnen bieden.’