Pilot met wijk-ggd’er in 13 gemeenten

In oktober 2018 moeten alle gemeenten een goed werkende aanpak hebben voor personen met verward gedrag. Een pilot met wijk-ggd’ers in Vught toont goede resultaten en krijgt vervolg in 13 gemeenten. 

Aceton
‘Een meneer ervoer overlast van zijn bovenbuurvrouw, die hem nachten zou wakker houden’, begint de Vughtse wijk-ggd’er en (psychiatrisch) verpleegkundige Esther Pullen haar verhaal over een hoofdpijndossier. De gemeente wilde de man uit de tent lokken met politie in de bosjes om een beoordeling inbewaringstelling (IBS) voor gedwongen opname in een zorginstelling te bewerkstelligen. ‘Wij zeiden: stop maar, we gaan eerst met hem praten. Daar stond hij meteen voor open. Hij had last van wanen. De bovenbuurvrouw bleek al lang weg. Lichamelijk was hij ernstig ontregeld. Hij rook naar aceton, wat duidt op ontregeling in de bloedsuikerspiegel. Hij had diabetes en gebruikte zijn insuline niet. Dat verklaarde die wanen. Ik kon meteen handelen. Dat laten ze dan wel toe.’

Wijk-ggd’er op voorsprong
De man werd stabieler, maar had in de buurt al veel krediet verspeeld en wilde er zelf niet meer wonen. ‘We besloten niet tot een uitzetprocedure, maar hem in een andere woning in een andere stad te huisvesten. Ik heb hem onlangs nog gesproken. Hij had nog steeds last, maar ook goede begeleiding.’ In dit geval speelde er veel. De man sprak geen Nederlands, had die wanen, een ernstige lichamelijk probleem en huurachterstand. ‘Dit was een simpele oplossing. Dan sta je als wijk-ggd’er bij de gemeente al op voorsprong. De GGZ had het niet kunnen oplossen, want hij was niet psychotisch.’

Politie ontlast
Onno Hoes, voorzitter van het schakelteam voor personen met verward gedrag, pleit voor terugkeer naar de menselijke maat, naar het niveau van de verwarde persoon zelf. Die aanpak vereist goede samenwerking tussen de domeinen zorg en veiligheid. De Vughtse pilot laat zien dat die domeinen constructief kunnen samenwerken. Wijkagenten waren erg blij met de inzet van twee wijk-ggd’ers die vanuit een vrije rol hoofdpijndossiers inventariseerden, geruggensteund door de wethouder, vertelt Pullen. ‘Agenten zijn veel tijd kwijt aan dit soort gevallen, terwijl dit niet hun taak is. Wij hebben de politie erg ontlast. Een agent kan die situatie niet beoordelen, een hulpverlener wel. Wij zijn de schakel tussen openbare orde en veiligheid en zorg.’

Vroegsignalering
Het aantal politiemeldingen van overlast door personen met verward gedrag stijgt in Nederland sinds 2012 jaarlijks met 14 procent tot bijna 75.000 in 2016. In Vught stabiliseerde het aantal in 2015 ten opzichte van 2014. De politie durft dit niet aan de pilot toe te schrijven, aangezien die in oktober 2015 begon. In het afgelopen jaar namen het totaal aantal politiemeldingen weer toe, maar Pullen wijst erop dat dit is beïnvloed doordat wijk-ggd’ers mensen aanmoedigen juist meldingen te doen om een dossier op te kunnen opbouwen, zodat politie en justitie iemand vast kunnen zetten als vrijwillige hulpverlening geen oplossing brengt. ‘Je moet dus niet naar kwantiteit kijken, maar naar kwaliteit: als de politie een melding naar ons heeft overgezet, hoeven zij daar nauwelijks meer heen.’ Pullen en haar collega zijn twee jaar bezig en merken dat supermarkten of apothekers nu ook direct bij hen melden. ‘We zitten veel meer in vroegsignalering en preventie. Als een supermarkt mij belt, omdat ze steeds dezelfde verwarde persoon zien, zie ik dat als kroon op mijn werk.’

De in Vught beproefde werkwijze krijgt een vervolg in 13 gemeenten: Gorinchem, Grootegast, Haaksbergen, Haarlemmermeer, Heerenveen, Kerkrade, Waalwijk, Boxtel, Sint-Michielsgestel, Haaren, Veenendaal, Rhenen en Renswoude.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 20 van deze week (inlog)