Pesten ambtenaren geen speerpunt

De Inspectie SZW legt geen prioriteit bij het onderzoeken van het pesten van ambtenaren op het werk. Pesten op het werk is een zaak voor de werkgever die daar maatregelen tegen moet nemen. Volgens de FNV zou de prioriteit daar wel moeten liggen.

Nadruk niet op pesten
Hoewel psychosociale arbeidsbelasting een van de speerpunten is van de Inspectie SZW, komt het woord "pesten" niet voor in het Jaarplan 2014 waarin juist de speerpunten van het jaar staan. ‘We blijven onderzoeken of werkgevers de oorzaak goed in kaart brengt, dus agressie en geweld, werkstress of -druk en ongewenst gedrag. We doen ook een evaluatie van de maatregelen. Maar de nadruk ligt niet op pesten. Impliciet vragen we wel wat het beleid is. Pesten maakt daar onderdeel van uit.’

Verminderde capaciteit
De Inspectie ontvangt ook nauwelijks meldingen over ambtenaren die worden gepest. ‘We hebben een risicoanalyse gemaakt en zagen geen aanleiding hier prioriteit aan te geven. Wat betreft psychosociale arbeidsbelasting legde de inspectie de nadruk vooral op agressie in de zorgsector (verpleging, verzorging, gehandicaptenzorg en jeugdzorg) en dit jaar ook op ambulancevervoer en ziekenhuizen.’ Zover de woordvoerder weet heeft de inspectie geen onderzoeken ingesteld naar pesten op het werk. ‘Vanwege de verminderde capaciteit moeten we prioriteiten stellen en die liggen nu bij zorg en welzijn.’

Geen cijfers
Zowel de Nationale Ombudsman als de vakbond Abvakabo FNV kan geen cijfers overleggen over meldingen van ambtenaren die worden gepest. ‘Dat is lastig. Elk geval is weer anders’, zegt een woordvoerder van de Abvakabo. De vakbond ontving de afgelopen jaren vooral veel meldingen van agressie en geweld richting ambtenaren vanuit de Diensten Justitiële Inrichtingen (DJI’s). 'De vakbond heeft zich daar sterk gemaakt om bij een melding collectief iets aan een dergelijke arbeidssituatie te doen.'

Sluiting leidt tot onzekerheid
Vaak liggen de omstandigheden op de werkvloer ten grondslag aan veranderende verhoudingen op het werk, ook bij het rijk en in gevangenissen, aldus de woordvoerder. 'Door bezuinigingen stijgt de werkdruk. We kijken of we daar iets aan kunnen doen door andere roosters of een actie tegen de sluiting van gevangenissen. Die sluitingen leiden tot onzekerheid en dat is niet bevorderlijk voor de sfeer op het werk.'

Obsessie van de kleine overheid

De Abvakabo is voor een sterke inspectie, maar ook voor intern goede afspraken maken waardoor de werkdruk niet te hoog wordt. 'Het is ook de obsessie van de kleine overheid. Met steeds minder mensen hetzelfde of zelfs meer werk doen. Wees het probleem voor en behoudt genoeg mensen. We helpen natuurlijk ook met het maken van de cao's en de arbo-catalogi. Maar vaak ligt er een macroprobleem boven het individuele probleem.' Als er bij een conflict geen interne oplossing mogelijk is, kan de vakbond als bemiddelaar fungeren tussen de ambtenaar en zijn werkgever.

Meer verzuim

AbvaKabo FNV heeft om breed te monitoren wat er speelt en wat de vakbond eraan kan doen meegewerkt aan het meldpunt verzuimbegeleiding van FNV Bondgenoten. Die wijzen op hun beurt op tweejaarlijks onderzoek van TNO waaruit blijkt dat pesten niet meer voorkomt dan vroeger, maar ook niet minder. Beleidsmedewerker Renske Jurriëns merkt wel dat het aantal gezondheidsklachten onder werknemers toeneemt. ‘Er zijn meer burnoutklachten en er is meer verzuim. De tevredenheid op de werkvloer daalt.’

Pesten vooral bij justitie

Ook zij heeft weinig zicht op klachten over pesten, maar adviseert deze klachten te bespreken met de bedrijfsarts of bij de Arbo-dienstverlener. ‘We weten dat de kans op pesten groter wordt als de werkdruk in de organisatie erg hoog is. Die relatie onderkent TNO.’ Verder valt op dat bij justitie meer gepest wordt dan bij andere sectoren in de overheid, met uitzondering van het ministerie. 'Het gaat dan over gevangenissen. Daar heerst toch meer een machocultuur.’ Ook reorganisaties werken pesten in de hand, blijkt uit onderzoek. Jurriëns: ‘Dat komt door de onduidelijkheid. Men weet niet wat van medewerkers wordt verwacht.’

Vertrouwenspersoon

Werkgevers nemen niet veel maatregelen tegen pesten, merkt Jurriëns. ‘Dat kan beter.’ De bond zelf richt zich dit jaar vooral op werkdruk. ‘Als die afneemt, neemt het pesten ook af.’ Ze adviseert het probleem vooral bespreekbaar te maken met de leidinggevende of naar een vertrouwenspersoon te gaan. 'Als die niet thuis geven (en anders ook), kun je klachten melden bij de vakbond. Ook daar is een vertrouwenspersoon en ook op de website staat veel informatie over pesten op de werkvloer.'

Leg prioriteit wel op pesten

Apart, zegt Jurriëns als ze hoort dat pesten bij de Inspectie SZW geen prioriteit heeft, omdat het minder voor zou komen en er verminderde capaciteit is. ‘Een op de zes werknemers wordt gepest. Ik weet niet wat voor risicoanalyse de inspectie heeft gedaan, maar dit cijfer bestaat al langer. Dit jaar legt de inspectie wel de nadruk op psychosociale arbeidsbelasting. Als ze de prioriteit leggen op pesten, wordt het verzuim minder. Dat kost nu veel geld. Pesten zou dus wel prioriteit moeten hebben.’