Oplossingen tegen stijgende dakloosheid

Er zijn diverse oplossingen om de toegenomen dakloosheid onder met name jongeren aan te pakken. Gemeenten moeten vaker dan nu de kostdelersnorm selectief toepassen. Ook moeten gemeenten het delen van sociale huurwoningen mogelijk maken. Het rijk moet daarnaast investeren in het sociaal domein. 

Masterplan

Dat stelt de Federatie Opvang in reactie op de CBS-cijfers dat het aantal daklozen in de afgelopen tien jaar is verdubbeld. In de leeftijdsgroep van 18 tot 30 jaar is sprake van een verdrievoudiging. Ook het versoepelen van de verhuurderheffing, zodat woningcorporaties meer gaan investeren in sociale woningbouw, is in de ogen van de Federatie Opvang deel van de oplossing. Het rijk moet daarnaast ingrijpen in de stagnerende woningbouw. ‘Er moet een masterplan komen om de woningbouw vlot te trekken’, aldus woordvoerder Rina Beers van de Federatie Opvang. Met al deze maatregelen kan de toenemende dakloosheid te lijf worden gegaan.

‘Bankhoppen’

Gemeenten moeten en kunnen uitzonderingen op bestaande regels maken, verduidelijkt Beers. Het selectief toepassen van de kostdelersnorm is daar een van. Bij het toepassen van de kostdelersnorm wordt de bijstandsuitkering verlaagt als de uitkeringsgerechtigde met meerdere mensen een woning deelt. Stringente toepassing van die kostdelersnorm leidt volgens Beers tot twee effecten, die beiden tot dakloosheid kunnen leiden. ‘Als thuiswonende kinderen 21 jaar worden, gaan ze meetellen voor die kostdelersnorm. Dat leidt in een gezin vaak tot onenigheid’, aldus Beers. Met soms ernstige gevolgen. Kinderen worden bijvoorbeeld, om te voorkomen dat zij voor de kostdelersnorm gaan meetellen, op het thuisadres uitgeschreven. Of de spanningen in het gezin lopen zo ver op dat de jongeren het ouderlijk huist verlaat en gaat ‘bankhoppen’, zoals Beers het noemt. ‘Je komt dan in een neerwaartse spiraal terecht.’

Logeerkamer

Een ander resultaat van de kostdelersnorm is dat mensen ervan afzien de logeerkamer ter beschikking te stellen aan iemand die onderdak zoekt. ‘Bij dreigende dakloosheid kunnen gemeenten die kostdelersnorm tijdelijk buiten beschouwing laten’, aldus Beers. De staatssecretarissen van VWS en SZW hebben dat diverse keren aangegeven. ‘Ik weet niet waarom gemeenten dat niet doen.’

Verlenging jeugdzorg

Gemeenten zouden daarnaast de jeugdzorg kunnen verlengen voor jongeren die 18 jaar zijn geworden. Dat is wettelijk mogelijk. Voor 18-jarigen kan dan begeleid-kamerwonen worden ingezet. De aansluiting tussen jeugdzorg en Wmo (beschermd wonen) moet in de optiek van de Federatie Opvang worden verbeterd. Beers snapt dat de financiële problemen van gemeenten in het sociaal domein belemmerend kunnen werken. De Federatie Opvang vindt dan ook dat het rijk hiervoor met meer geld over de brug moet komen. Een deel van het overschot op de rijksbegroting van 11 miljard en het voornemen van het kabinet om extra geld in de toekomst van Nederland te pompen, moet worden geïnvesteerd in de toekomst van tienduizenden dakloze jongeren.

Woningdeling

Ook zouden de regels voor woningdeling van sociale huurwoningen kunnen worden versoepeld. De Wet passend toewijzen verhindert dat nu. ‘Die wet heeft ongewenste en onbedoelde effecten’, aldus Beers. Corporaties mogen woningen alleen toewijzen aan iemand van wie het inkomen laag is. Wijzen ze de woning toe aan twee mensen met een laag inkomen, dan komt het gezamenlijk inkomen boven de grens van de Wet passend toewijzen uit. Dit belet het woningdelen door mensen die in hun eentje een huurwoning niet kunnen betalen. ‘Zowel de sociale als de materiële (woningen) infrastructuur moet worden verbeterd’, vat Beers samen.      

Ambulante begeleiding

Ook het Leger des Heils, dat niet verrast is door CBS-cijfers, vindt dat er op korte termijn veel meer woningen beschikbaar moeten komen. En met de Federatie Opvang vindt het Leger des Heils dat er soepeler met de kostdelersnorm moet worden omgesprongen. Ook pleit het Leger des Heils voor het minder snel afbouwen van intensieve ambulante begeleiding en het behoud van beschermde woonvormen.     

Integrale aanpak

Het College voor de Rechten van de Mens pleit opnieuw voor een integrale aanpak van dakloosheid. ‘Dat betekent onder andere dat de oorzaken van dakloosheid moeten worden aangepakt, waaronder de groeiende kosten van huisvesting, de krimpende sociale woningvoorraad, de toename van het aantal mensen in armoede en met schuldenproblematiek, en de toename van het aantal mensen dat geen toegang heeft tot (geestelijke) gezondheidszorg’, aldus het College op zijn website. Die integrale aanpak vergt een goede samenwerking tussen gemeenten en landelijke overheid, en tussen ministeries onderling. Het College benadrukt dat passende huisvesting geen sluitstuk moet zijn, maar een essentieel onderdeel van die aanpak.