Opgavegericht werken aan armoedevrij Winterswijk

Winterswijk is niet alleen ambitieus als het gaat om de aanpak van armoede, maar de weg naar een armoedevrij Winterswijk wordt ook op een bijzondere manier aangepakt. College en organisatie kregen vrijwel een carte blanche van de raad om met de samenleving naar het einddoel toe te werken. De gemeente heeft ook twee ervaringsdeskundigen (‘luizen in de pels’) aangenomen.

Voedselpakketten

Als het gaat om armoedecijfers staat Winterswijk (een kleine 30.000 inwoners) er niet best voor, zeker vergeleken met buurgemeenten als Oost-Gelre, Aalten en Berkelland. Van die vier gemeenten heeft Winterswijk met 5,2 procent de meeste kinderen in armoede. Wekelijks worden er vijfentachtig voedselpakketten door Winterswijkse gezinnen afgehaald, fors meer dan in de overige drie gemeenten. De gemeente telt daarnaast veel meer huishoudens in de bijstand dan de buurgemeenten, heeft het hoogste percentage voortijdige schoolverlaters en het hoogste percentage werklozen. De kledingbank helpt honderden mensen per jaar, aan bijzondere bijstand wordt in Winterswijk bijna 1,5 miljoen euro uitgegeven en de meeste vragen die bij de gemeente binnenkomen (38 procent) gaan over inkomen.

Armoedevrij

Het is de verdwenen textielindustrie die Winterswijk parten speelt. Dat proces leidde tot een hoge werkloosheid onder de veelal laagopgeleide beroepsbevolking. Dat is geen gegeven dat je dan maar voor lief moet nemen. ‘Kunnen we nog langer armoede accepteren? Als je vraag met ‘nee’ beantwoordt, hoe ga je dat dan voor elkaar krijgen’, vertelt wethouder Elvira Schepers (PvdA, maatschappelijke participatie). ‘Wat betekent het niet-accepteren van armoede, welke keuzes maak je daarin en hoe ga je naar die keuzes toewerken. Dat is eigenlijk het begin van het project Winterswijk Armoedevrij 2040 geweest.’

Opgave samen oppakken

Die gedachten kwamen samen toen de organisatie opgavegericht ging werken. Opgaveregisseur Noortje Schuddebeurs: ‘We willen met de samenleving grote thema’s oppakken. Vorig jaar heeft de gemeenteraad besloten een opgave te omarmen en daarmee het college gevraagd te gaan starten. Dat is de opgave Winterswijk Armoedevrij 2040 geworden. Dit betekent dat we deze opgave met de hele samenleving, en dus niet alleen als overheid, gaan oppakken.’ ‘De raad vond de opgave zo belangrijk, dat ze besloten haar kaderstellende rol wat terug te schroeven’, aldus Schepers.

Taboe doorbreken

Met de handen vrij kon het project van start. Als eerste werd een multidisciplinair opgaveteam vanuit de gemeentelijke organisatie geformeerd, dus niet met alleen ambtenaren uit de ‘sociale hoek’. Vervolgens zijn in het voorjaar verschillende bijeenkomsten met de samenleving (inwoners, bedrijven, maatschappelijke instellingen) gehouden. Verspreid over meer dan 30 bijeenkomsten dachten en deden ruim 400 mensen mee. Er komt geen ‘deltaplan’. Telkens wordt een aantal prioriteiten gesteld. Die prioriteiten worden in acties uitgewerkt en uitgevoerd, en dan wordt naar een volgende stap gekeken. De komende periode worden drie onderwerpen opgepakt: het systeem versimpelen, het taboe doorbreken en voorkomen dat armoede van generatie op generatie overgaat. De acties worden met de samenleving uitgevoerd.

Andere uitgangspunt

Het is nog te vroeg om concrete resultaten te melden, al heeft de gemeente wel recent twee ervaringsdeskundigen in dienst genomen. ‘Ze weten aan den lijve wat armoede is en kunnen zich veel beter verplaatsen in de problematiek, in waar mensen tegenaan lopen die in armoede verkeren. Tot op heden wordt beleid gemaakt door mensen die denken dat ze wel weten waarover het gaat, maar het nooit zelf ervaren hebben. Dat is toch een heel ander uitgangspunt’, verduidelijkt wethouder Wim Aalderink (Winterswijk Belang, werk en inkomen).

Luis in de pels

‘Met het opgavegericht werken wordt een heel nieuw evenwicht tot stand wordt gebracht tussen samenleving en politiek. Dat geldt ook voor de ervaringsdeskundigen. Daarmee ontstaat een hele nieuwe balans tussen de systeemwereld en de gewone wereld. Wij werken ze ook niet in zoals we ‘normale’ medewerkers inwerken. Ze moeten vrij blijven kijken en kritiek kunnen blijven leveren over hoe het systeem disfunctioneert. Dat is heel lastig. Je neemt luizen in de pels aan; hoe positioneer je die goed en hoe geef je ze een goede rol’, aldus Schuddebeurs ‘Als gemeente moet je de bereidheid hebben om heel kritisch naar jezelf te kijken’, vult Schepers aan. ‘Wij denken als gemeente het goede te doen, maar doen we dat ook of moet het toch anders.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 21 van deze week (inlog).