Onderzoek nodig naar uitvoerbaarheid verdringingstoets

De senaat is nog niet overtuigd van de noodzaak van een zogenaamde verdringingstoets. Er blijven onbeantwoorde vragen over de effectiviteit en de uitvoerbaarheid van het instrument, net als over de omvang van het probleem dat het moet oplossen. De Eerste Kamer neemt daarom, in afwachting van nader onderzoek, nog geen besluit over het wetsvoorstel dat die toets zou invoeren.

Uitvoerbaarheid
Dat was de conclusie van het Eerste Kamerdebat dat dinsdag plaatsvond. Daarmee wordt de beslissing over het initiatiefwetsvoorstel, dat al in 2015 werd ingediend en in 2017 werd aangenomen door de Tweede Kamer, nog verder uitgesteld. De Eerste Kamerleden willen vooral weten of de wet voor uitvoeringsproblemen zal zorgen bij gemeenten. De Vereniging van Nederlands Gemeenten (VNG) heeft meermaals laten weten dat het wetsvoorstel gemeenten volgens haar zou opzadelen met nodeloze bureaucratie. SP-parlementariër Sadet Karabulut, initiatiefnemer van het voorstel, heeft daarom toegezegd om de senaat verder in te lichten over de uitvoering van de wet, waarbij ze ook te rade zal gaan bij het UWV en gemeenten.

Vervanging
De Wet verdringingstoets moet voorkomen dat mensen in de bijstand werkzaamheden uitvoeren waarvoor ze eigenlijk regulier loon zouden moeten krijgen. Dat verkleint de baankansen voor bijstandsgerechtigden en veroorzaakt bovendien oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt. De SP maakt zich, evenals vakbond FNV, al jaren zorgen over bijstandsgerechtigden die werk 'met behoud van uitkering' uitvoeren, bijvoorbeeld in het kader van een tegenprestatie of een re-integratietraject. Volgens de SP worden bijstandsgerechtigden ingezet als vervanging van betaalde arbeidskrachten. Het wetsvoorstel zou gemeenten verplichten om bij werk met behoud van uitkering altijd te toetsen of er sprake is van verdringing van reguliere arbeidsplaatsen.

Extra regels
Het voorkomen van verdringing is al een wettelijke taak van gemeenten, maar Karabulut's voorstel zou daar strakkere eisen aan stellen. Veel senatoren waren er in het debat op dinsdag echter niet van overtuigd dat de extra regels het gewenste effect zouden bereiken. De wet vraagt nogal wat van gemeenten, vond bijvoorbeeld GroenLinks-senator Roel van Gurp. Ook de PvdA, D66, CDA en VVD stelden vragen over de uitvoerbaarheid van de wet. SP'er Tiny Kox is al wel voorstander van het voorstel. Volgens hem geeft de wet op eenvoudige wijze inhoud aan het verbod op verdringing in de Participatiewet.

Begeleiding
Een aantal Eerste Kamerleden maakte zich ook zorgen over de effecten van de wet op bijstandsgerechtigden. Het moet niet zo zijn dat de strengere controle het voor gemeenten onmogelijk maakt om inwoners succesvol naar werk te begeleiden, vond PvdA-senator Esther-Mirjam Sent. Die zorg werd eerder ook geuit door Cedris, de vereniging voor een inclusieve arbeidsmarkt, die re-integratiebedrijven door heel Nederland vertegenwoordigt. 

Veelvuldig
Ten slotte blijft er onduidelijkheid bestaan over hoe vaak verdringing daadwerkelijk voorkomt. Dat stelde onder andere Eerste Kamerlid Tineke Huizinga-Heringa (ChristenUnie) aan de orde. Vakbond FNV leverde een rapport aan om de omvang van het probleem aan te tonen, maar dat overtuigde niet alle senatoren. Ook minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, D66) zei niet zeker te weten of verdringing veelvuldig voorkomt. Volgens Karabulut zijn er echter genoeg signalen om aan te nemen dat er duizenden gevallen van verdringing zijn. Ruim voldoende om wetgeving voor te maken, vond Karabulut.