Ombudsman: Fraudewet onbedoeld te streng

Mensen die zich vergissen, per ongeluk of door overmacht een paar dagen te laat informatie doorgeven aan de gemeente, het UWV of de SVB, worden veel te hard gestraft. De Fraudewet, ontworpen om fraude in de sociale zekerheid tegen te gaan, pakt de goedwillende burger keihard aan en laat echte fraudeurs ongemoeid. Dat blijkt uit onderzoek van de Nationale ombudsman.

Boete 100 procent

Iemand met een uitkering die niet op tijd veranderingen in zijn situatie meldt, moet het geld dat hij te veel heeft gekregen terugbetalen. Daarbovenop komt nog eens een boete van 100 procent van datzelfde bedrag. ,,De vraag of mensen opzettelijk niet aan hun verplichtingen voldoen of dat er een andere reden voor is, speelt nauwelijks een rol'', aldus waarnemend ombudsman Frank van Doorn, die het boetesysteem disproportioneel noemt. ,,Zij worden beboet alsof zij fraudeerden. Voor deze mensen zijn deze boetes onbegrijpelijk.''
 
Pakkans niet groter 

De ombudsman pleit ervoor dat de boetes worden verlaagd naar maximaal 10 procent van het bedrag dat iemand moet terugstorten, als tenminste aannemelijk is dat iemand niet de opzet tot fraude had.

Tegelijk helpt de Fraudewet niet tegen mensen die wél echt frauderen met uitkeringen. De pakkans wordt er niet groter door, meent de ombudsman: ,,De Fraudewet richt zich op het uitdelen van hoge boetes en niet op het vergroten van de opsporingscapaciteit of op slimmere opsporingsmethoden''. Van Doorn bekeek vijfhonderd klachten van burgers die zich onterecht als crimineel behandeld voelen. ,,Mensen klagen niet over het terugbetalen van geld dat zij te veel hebben gekregen, maar wel over de boete die daarna nog volgt.''

Boeven vrijuit
In de Tweede Kamer hebben CDA en D66 al diverse keren kritiek geuit op de fraudewet, die volgens hen mensen straft als ze kleine vergissingen begaan, terwijl de 'echte boeven' vaak vrijuit gaan. Minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken heeft vorige week beloofd te bekijken of het systeem moet worden aangepast. Volgens PvdA-Kamerlid John Kerstens, die eerder ook om veranderingen van de huidige wet heeft gevraagd, biedt het onderzoek van de ombudsman Asscher daarvoor nu handvatten.

Opschorten

Het UWV schort de boetes op die recent zijn opgelegd in afwachting van een beslissing van de minister van Lodewijk Asscher van Sociale Zaken. Ook worden er geen nieuwe boetes opgelegd, liet een woordvoerder van de uitkeringsinstantie weten. De beslissing volgt op de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep, die op 24 november besliste dat een boete die het UWV heeft opgelegd aan iemand die te laat veranderingen in zijn situatie had gemeld, veel te hoog was. Deze uitspraak vormt volgens de UWV-woordvoerder de aanleiding voor het opschorten van de boetes, en niet het rapport van de Nationale Ombudsman.