Oma blijft in eigen buurt wonen

Een nieuwe Taskforce Wonen en Zorg gaat de komende twee jaar gemeenten ondersteunen in de groeiende opgaven op het gebied van de woon- en zorgbehoeften van ouderen. Binnen twintig jaar zal het aantal 75-plussers bijna verdubbelen. De inzet is dat die mensen zoveel mogelijk zelfstandig in hun eigen buurt kunnen blijven wonen.

Werkplan 2020
De Taskforce Wonen en Zorg, die vorig jaar werd opgericht, presenteert dinsdag haar eerste actieplan. In het werkplan 2020 kondigt de taskforce onder meer aan dat er een ondersteuningsteam wordt opgezet waar gemeenten terecht kunnen voor concrete hulpvragen. Verder komt er een website voor ‘kennisdeling en inspiratie’ en zullen er in de loop van het jaar werksessies worden georganiseerd om hardnekkige vraagstukken te bespreken. De Taskforce Wonen en Zorg is een initiatief van de gemeentekoepel VNG, Aedes (branchevereniging voor woningcorporaties), ActiZ (branchevereniging voor zorgorganisaties) en de ministeries van VWS en Binnenlandse Zaken.

Tussenvormen
‘De tijd dat we oma met 65 naar een bejaardentehuis stuurden, ligt echt achter ons', zegt Hans Adriani, voorzitter van de taskforce en wethouder (wonen, PvdA) in Nieuwegein. In 2040 zijn er naar schatting 2,5 miljoen 75-plussers, die bovendien gezonder en vitaler zullen zijn dan de huidige generatie senioren. Zij willen graag zelfstandig blijven wonen, maar hebben daar nog te weinig mogelijkheden voor. Veertigduizend mensen wonen op dit moment in een woning die niet meer geschikt is, stelt de taskforce in haar werkplan. Dat maakt het lastig om de benodigde zorg te verlenen, het veroorzaakt eenzaamheid en zorgt bovendien voor stilstand in de toch al vastgeroeste woningmarkt. De taskforce zet in op het creëren van woon- en zorgaanbod in het gat tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis.

Driehoek
Daarom moeten gemeenten om de tafel met woningcorporaties en zorginstanties; voorzitter Adriani noemt dat de driehoek. Vooral de relatie met zorgorganisaties is voor gemeenten niet vanzelfsprekend, weet Adriani. ‘Voor sommige gemeenten is dit nog helemaal geen item, die zijn nog zo druk met onder meer de decentralisaties.’ Maar anderen geven nu al een goed voorbeeld. Het helpt bijvoorbeeld om wonen en het sociaal domein in één portefeuille te combineren, zegt Adriani. Dat gebeurt onder andere in Delft, waar wethouder Karin Schrederhof zowel Wonen als Wmo onder haar hoede heeft. ‘De mooiste portefeuille die je je kunt voorstellen’, vindt ze zelf.

Miljard tekort
Eén van de grote vragen in vergrijzingsvraagstukken blijft: wie gaat het betalen? De VNG verwacht dat Wmo-uitgaven vanwege de vergrijzing de komende vijf jaar elk jaar met zeven procent zullen stijgen. Rotterdamse zorgwethouder Sven de Langen waarschuwde namens de VNG dat de tekorten in totaal gaan oplopen tot een miljard euro – nog meer dan de honderden miljoen die er in de Jeugdzorg al missen. Wouter Bos, voorzitter van de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen, stelde vorige week voor dat ouderen wellicht zelf meer zullen moeten gaan bijdragen, maar deed geen concrete voorstellen.

Geen geldlobbyclub
Ook de taskforce zal zich niet nadrukkelijk met financieringsvraagstukken bezighouden. ‘We zijn geen geldlobbyclub’, aldus voorzitter Adriani. Wel zijn de financiële schotten tussen de drie zorgwetten Wmo, de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz) een aandachtspunt. In feite zijn dat communicerende vaten, stelt Adriani. Hoe meer mensen thuis zorg kunnen krijgen (gefinancierd door de Wmo), hoe minder mensen er naar verpleeghuizen hoeven (betaald vanuit de Wlz). Slimmere samenwerking tussen de gemeente en het zorgkantoor, die de langdurige zorg uitvoert, kan dus tot besparingen leiden. Maar waar de relatie tussen gemeenten en zorginstellingen al lastig is, is de relatie tussen gemeenten en het zorgkantoor op dit moment ‘non-existent’, aldus Adriani.

Niet meer nodig
De ambitie voor dit jaar is om in elke gemeente een concrete analyse te maken van de lokale opgaven op het gebied van wonen en zorg. Die moeten aan het eind van het jaar vertaald zijn naar een woonvisie. In 2021 kunnen er prestatieafspraken gemaakt worden. En na 2021? Adriani: 'Ik zou het heel mooi vinden als we over twee jaar kunnen zeggen: in alle gemeentes is het gewoonte geworden om niet alleen prestatieafspraken met woningcorporaties te maken, maar om wonen-welzijn-zorg-prestatieafspraken in die driehoek te maken. Dan zijn wij als taskforce niet meer nodig.'