'Nu Niet Zwanger' voorkomt leed en bespaart geld

Naast het voorkomen van leed bij kwetsbare mensen, scheelt het voorkomen van een onbedoelde zwangerschap behoorlijk wat zorg- en ondersteuningskosten. Dat blijkt uit een maatschappelijk kosten baten analyse (mkba) van het programma Nu Niet Zwanger die in opdracht van de VNG is uitgevoerd. 

Psychiatrische problematiek

Nu Niet Zwanger (NNZ) is een preventief programma dat kwetsbare mensen ondersteunt bij het maken van een bewuste keuze als het gaat om hun kinderwens. Deelnemers worden op maat begeleid zodat zij zelf het moment bepalen wanneer zij een kind krijgen en niet onbedoeld zwanger raken. Gemeenten kunnen deelnemen aan het programma, dat is gericht op het voorkomen van leed bij een onbedoelde zwangerschap bij kwetsbare personen. Het gaat vaak om mensen die kampen met verslaving, ernstige psychiatrische problematiek of een verstandelijke beperking.

 

Niet monetariseren

‘Door vanuit professionaliteit het gesprek over een kinderwens, seksualiteit en anticonceptie aan te gaan kan veel menselijk leed worden voorkomen. We zien landelijk dat dit bij maar liefst tachtig procent van de vrouwen en mannen waarmee dit gesprek gevoerd wordt, leidt tot het maken van een keuze tot uitstel van het krijgen van een kind.’ Dit schrijft Marcelle Hendrickx, wethouder jeugd in Tilburg en voorzitter van de landelijke stuurgroep Nu Niet Zwanger in het voorwoord van het onderzoeksrapport ‘Nu niet zwanger. Onderzoek naar de maatschappelijke effecten en kosten van ongewenste zwangerschap’. Het onderzoek is uitgevoerd door Society Impact. ‘Naast het menselijke leed wat voorkomen wordt door een vrijere keuze, betekent dit natuurlijk ook iets voor zorg- en ondersteuningskosten’, aldus Hendrickx. ‘Deze studie is niet bedoeld om menselijke verhoudingen te monetariseren, maar vooral als instrument om het gesprek met elkaar aan te gaan.’

 

Structurele financiering

Het programma NNZ is in 2014 gestart als pilot in de regio Tilburg. Verschillende gemeenten voeren NNZ inmiddels uit, andere gemeenten overwegen dit. De uitvoering en/of tijdelijke projectleiding van het programma is meestal in handen van een GGD. Tot april zijn met zo’n 5.500 mannen en/of vrouwen gesprekken gevoerd. In de praktijk blijken gemeenten aan te hikken tegen de kosten die ermee gepaard gaan. De opstartkosten zijn lastig te financieren en als het programma eenmaal is opgestart, is het vaak moeilijk om structurele financiering te regelen.

 

Gedragsverandering

De kosten per deelnemer aan het programma zijn minimaal 322 euro en maximaal 805 euro, mede afhankelijk van het percentage mensen dat hun gedrag verandert. Als tachtig procent van de deelnemers hun gedrag verandert, zijn de kosten per deelnemer 403 euro. Het programmabureau NNZ schat in dat zo’n tachtig procent van de deelnemers hun gedrag verandert.

 

Opvoedingsondersteuning

De maatschappelijke baten zijn de vermeden maatschappelijke kosten. Die zijn divers. Als een kwetsbare vrouw beslist om de zwangerschap te voldragen en het kind wordt geboren, zijn er verschillende interventies mogelijk. Die zijn afhankelijk van de veiligheid die de aanstaande moeder en haar gezin aan het pasgeboren kind kan geven en de mate van zelfstandigheid van de moeder en haar gezin. Er kan worden gedacht aan opvoedingsondersteuning, maar soms is ook beschermd wonen nodig. En als een rechter bepaalt dat een moeder niet zelf voor de pasgeborene kan zorgen, dan wordt de baby in een pleeggezin geplaatst.

 

Meer baten dan kosten

Als al deze situaties kunnen worden voorkomen, scheelt dat veel geld. Als een onbedoelde zwangerschap kan worden voorkomen bij een vrouw die niet voor haar kind naar zorgen, en waarbij het kind in een pleeggezin moet worden ondergebracht, zijn de baten ruim 17.000 euro. Die baten zijn ruim 52.000 euro als een onbedoelde en ongeplande zwangerschap kan worden voorkomen bij een vrouw die alleen in een begeleid-woneninstelling haar kind kan opvoeden. ‘De conclusie van de MKBA is dan ook dat het programma NNZ meer maatschappelijke baten opbrengt dan het kost’, stellen de onderzoekers. ‘

 

 Bron: Rapport Society Impact ‘Nu niet zwanger. Onderzoek naar de maatschappelijke effecten en kosten van ongewenste zwangerschap’

 

In onderstaande tabel staan de maatschappelijke baten gesorteerd naar de beleidskolom die dat deel van de kosten financiert.

 

 

Bron: Rapport Society Impact ‘Nu niet zwanger. Onderzoek naar de maatschappelijke effecten en kosten van ongewenste zwangerschap’