Noodkreet tekorten jeugd en Wmo onbeantwoord

De brandbrief van de Zeeuwse gemeenten over de tekorten in de jeugdzorg en de Wmo levert vooralsnog geen concrete euro’s op. Het is wachten geblazen op eerder aangekondigde onderzoeken.

Vergrijzing

Dat blijkt uit de brief van minister De Jonge (VWS) aan de Tweede Kamer. Die had de minister begin vorige maand om een reactie gevraagd op de noodkreet van de Vereniging van Zeeuwse Gemeenten (VZG). De vereniging gaf aan dat door onder meer de vergrijzing en de invoering van het Wmo-abonnementstarief de vraag naar zorg en ondersteuning toeneemt, en daarmee de kosten. Ook de onderbesteding door het rijk, waardoor gemeenten minder geld krijgen via het gemeentefonds, speelt de Zeeuwse gemeenten parten. Zij pleiten voor de afschaffing van de zogeheten ‘trap op-trap af’-systematiek. Daarnaast zijn er zorgen over de ontwikkelingen in het beschermd wonen en de effecten voor gemeenten van de per januari in werking getreden Wet verplichte ggz (Wvggz).

Schommelingen

De Jonge stelt dat er veel punten afspraken zijn gemaakt om een en ander in de gaten te houden en zo nodig bij te sturen. Zo wordt gememoreerd dat tijdens de begrotingsbehandeling van Binnenlandse Zaken (BZK) is afgesproken te onderzoeken welke aanpassingen er op korte termijn gedaan kunnen worden om de schommelingen in het gemeentefonds te voorkomen of te dempen. BZK en de VNG hebben daarover nog geen overeenstemming over.

Aanzuigende werking

De aanzuigende werking van het Wmo-abonnementstarief wordt gemonitord, stelt de minister verder. Pas komend najaar zal duidelijk worden wat de effecten over 2019 zijn. Zo nodig komt de minister met maatregelen, maar er is met een zekere mate van toename rekening gehouden, benadrukt de minister. Gemeenten worden daarvoor gecompenseerd. Veel gemeenten stellen, net als de Zeeuwse gemeenten, dat die compensatie onvoldoende is. De zorgen van gemeenten die hun kosten voor de Wmo door de vergrijzing zien stijgen, staan op het netvlies in ‘Den Haag’. ‘Eind vorig jaar is met de VNG afgesproken om het gesprek met elkaar te organiseren om het beeld over deze zorgen verder naar elkaar te verhelderen en nader te duiden. Ten behoeve hiervan is een reeks overleggen tussen VWS, de VNG en gemeenten gepland over de bestaande zorgen en handelingsperspectieven’, schrijft de minister.

Structurele ophoging jeugdbudget

De problemen met de (tekortschietende) budgetten voor de jeugdzorg zijn deels geledigd door de miljard euro die het kabinet vorig jaar mei heeft vrijgemaakt voor 2019, 2020 en 2021, memoreert de minister verder. Dat heeft hij al vaker benadrukt. Er vindt momenteel nader onderzoek plaats of de toenemende vraag naar jeugdhulp moet leiden tot structurele ophoging van het jeugdzorgbudget. Een volgend kabinet zal daar naar waarschijnlijkheid over besluiten.  

Brede herijking gemeentefonds

De Zeeuwse zorgen over beschermd wonen kunnen evenmin worden weggenomen. ‘De ontwikkeling van het nieuwe verdeelmodel beschermd wonen maakt deel uit de brede herijking van het gemeentefonds sociaal domein die op dit moment plaatsvindt’, schijft De Jonge. ‘De uitkomst van deze herijking en de financiële gevolgen voor individuele gemeenten zijn nog niet bekend. Het is te vroeg om nu conclusies te trekken uit dit proces.’ Die herijking is met een jaar uitgesteld en wordt per 2022 ingevoerd, zo werd vorige week bekend.

Structurele compensatie

Voor de gemeentelijke taken die voortvloeien uit de Wvggz zijn gemeenten structureel gecompenseerd, aldus De Jonge in zijn Kamerbrief. Binnen twee jaar wordt de wet geëvalueerd. Daar worden ook de kosten van de uitvoering bij betrokken. De signalen over de stijging van het aantal meldingen en adviezen bij Veilig Thuis worden samen met de VNG onderzocht. ‘Dit voorjaar zal ik de Kamer informeren over de uitkomsten van het onderzoek en – op basis daarvan – zo nodig maatregelen voorstellen.’