Nog geen hoger minimumloon, ondanks verkiezingsbelofte

ANALYSE - Oppositiepartijen in de Tweede Kamer proberen te voorkomen dat de koopkracht van de laagste inkomens onder druk komt te staan door een combinatie van prijsstijgingen en een trage kabinetsformatie. Maar de formerende partijen liggen dwars.

Verkiezingsbelofte
Dat het minimumloon moet worden verhoogd, daar zijn veel partijen het over eens. Ook de vier partijen die momenteel een kabinet aan het formeren zijn – VVD, D66, CDA en ChristenUnie – beloofden in hun verkiezingsprogramma's een hoger minimumloon. D66 sprak zelfs over een verhoging van minstens 10 procent. Toch zijn het juist die vier partijen die in de Tweede Kamer verschillende moties voor een hoger minimumloon blokkeren.

14 euro
Bij de begrotingsbehandeling van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) kwamen verschillende moties met betrekking tot het minimumloon aan bod. Zo stelde Sylvana Simons (BIJ1) voor om het minimumloon, dat op dit moment rond de 10 euro per uur ligt, op termijn naar 14 euro per uur te verhogen. Dat is een langgekoesterde wens van vakbond FNV, en een voorstel waar een aantal gemeenteraden zich ook al achter hebben geschaard.

Kinderen
Simons stelde dat 'één op de dertien kinderen in armoede opgroeit omdat het minimumloon onvoldoende is meegestegen met de inflatie'. Bovendien bedraagt het minimumloon nu minder dan 45 procent van het gemiddelde loon, terwijl dat bij de invoering van het minimumloon in 1969 nog 65 procent was. Ondanks steun van een flink aantal oppositiepartijen, waaronder PvdA, SP, GroenLinks, PvdD en de PVV, haalde de motie het niet. De vier coalitiepartijen stemden tegen.

Energierekening
Ook voormalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt stemde tegen. Wel diende hij een andere motie in. Daarin ging het vooral om het behoud van de koopkracht van mensen die afhankelijk zijn van het minimumloon. 'Het wettelijk minimumloon stijgt op 1 januari met 24 euro per maand', rekende Omtzigt voor tijdens het Kamerdebat. 'De bijstandsuitkering stijgt met nog veel minder. De gemiddelde energierekening voor een redelijk goed geïsoleerd huis stijgt met 28 euro. Een aantal mensen heeft dus de hele stijging van het inkomen per 1 januari nodig om de energierekening te betalen en komt dan al tekort.'

Voorschot
Daar komt nog een prijsstijging voor benzine, boodschappen en andere producten bij, aldus Omtzigt, waardoor mensen met een minimumloon of een uitkering er feitelijk op achteruit gaan. Omtzigt diende daarom een motie in om 'als voorschot op het regeerakkoord het minimumloon met 4 procent extra te verhogen per 1 januari teneinde koopkracht te behouden. Daarbij merkte hij op dat 'mensen met een laag inkomen niet de dupe morgen worden van de lange en trage kabinetsformatie'.

Formatietafel
Ook die motie haalde het niet, ondanks steun van bijna alle oppositiepartijen. Opnieuw lagen de coalitiepartijen dwars. Staatssecretaris Dennis Wiersma (VVD) zei dat het verhogen van het minimumloon een 'politieke keuze' is die 'op de formatietafel' ligt. Ook wees Wiersma op het geld dat al eerder is uitgetrokken door het kabinet om de energiebelasting te verlagen. De hogere energierekening wordt volgens Wiersma gemiddeld voor de helft gecompenseerd.

Best pittig
Daarnaast wil Wiersma 'met gemeenten in gesprek gaan om voor mensen met de laagste inkomens extra financiële ruimte te creëren'. Dat is wel ingewikkeld, meent de staatssecretaris. 'Gemeenten vinden het ook best pittig om hier, na al die steunpakketten, opnieuw een specifieke regeling voor te gaan uitvoeren. Zij hebben een voorkeur voor een generieke regeling.'

Helder instrument
‘Er is een hele goede generieke maatregel om iets te doen aan dat inkomen’, reageerde SP-Kamerlid Bart van Kent daarop. ‘Dus ik begrijp eerlijk gezegd niet waarom deze staatssecretaris niet bereid is om naar dat hele heldere instrument te kijken, namelijk het verhogen van het minimumloon. Waarom wil de staatssecretaris daar niet aan en blijft hij verzanden in "we gaan onderzoeken", "we gaan kijken" en "het is ingewikkeld"? Er is toch een redelijk duidelijke oplossing, waar ook veel steun voor is in deze Tweede Kamer?’

Stikken
Door het minimumloon niet te verhogen kiest de VVD ervoor 'om mensen in armoede te laten stikken', concludeert Van Kent uiteindelijk. Voor Pieter Omtzigt was het verwerpen van zijn motie reden om tegen de hele begroting van het ministerie SZW te stemmen, net als voor de fractie van DENK.