Niet elke gemeente hoeft eigen antiradicaliseringsbeleid

Regionale samenwerkingsverbanden en structuren zijn belangrijk om radicalisering tegen te gaan en signalen daarvan op te vangen. Maar het is niet nodig dat elke gemeente een apart en grootschalig beleid voert op radicalisering. Dat antwoordt demissionair minister Asscher op Kamervragen van de VVD over het feit dat de helft van de gemeenten nauwelijks iets doet tegen radicalisering.

Geen vereiste
Net als de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en de VNG vindt (demissionair) minister Asscher het dus geen vereiste dat elke gemeente een speciaal antiradicaliseringsbeleid voert. Naast regionale samenwerkingsverbanden en structuren vindt hij het wel belangrijk dat de problematiek op regionaal niveau in kaart is gebracht en kennis en kunde op orde is. Volgens de minister bestaan die structuren al en worden ze de komende jaren verder ontwikkeld.

Helft gemeenten heeft geen beleid
VVD-Kamerlid Ockje Tellegen doelde met haar vragen op het evaluatierapport van de Inspectie Justitie en Veiligheid van het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme dat half september uitkwam. Gemeenten zijn weliswaar regievoerder op de lokale aanpak van radicalisering, maar de helft van de gemeenten bleek er geen beleid op te hebben. Er waren wel significante verschillen tussen grote en kleine gemeenten. Alle grote gemeenten hebben antiradicaliseringsbeleid, van de middelgrote gemeenten is dat 70 procent en van de kleine gemeenten 36 procent. Ongeveer gelijke percentages komen naar boven op de vraag of gemeenten specifieke activiteiten ontplooien om radicalisering tegen te gaan.

Kip of ei situatie

Als reden voor het ontbreken van een eigen antiradicaliseringsbeleid gaf een aantal gemeenten dat de problematiek in de gemeente niet speelde. Deze gemeenten willen pas investeren in de aanpak (voorlichtingsprogramma’s, opleiding ambtenaren) als radicalisering in de gemeente aan de orde is. Volgens de Inspectie doet zich hier een “kip of ei situatie” voor, want het is de vraag in hoeverre je kunt nagaan of radicalisering speelt, wanneer medewerkers niet eerst hiertoe zijn opgeleid. Signalen van radicalisering worden mogelijk niet herkend als niemand bij de gemeente ervoor is opgeleid.

Geld inzetten in regio
Op de vraag van Tellegen wat de minister hieraan gaat doen, antwoordt Asscher dat hij sinds 2016 versterkingsgelden beschikbaar stelt ter ondersteuning van de lokale aanpak. Ook stimuleert hij gemeenten die dat geld ontvangenom  middelgrote en kleine gemeenten in hun regio te betrekken in de uitvoering van hun plannen. Meerdere gemeenten hebben expliciet aangegeven het geld breed in hun regio in te zullen zetten. Verder kunnen gemeenten zonder antiradicaliseringsbeleid gebruik maken van kennis en expertise van andere gemeenten, veiligheidshuizen en politie-eenheden. De VNG vindt dat elke gemeente zich met radicalisering moet bezighouden, ook als er geen concrete aanwijzingen voor problemen zijn. Regionale veiligheidshuizen hebben al initiatief genomen kleine gemeenten te ondersteunen.

7000 mensen getraind

Asscher wijst erop dat alle gemeenten gebruik kunnen maken van een nationaal trainings- en ondersteuningsaanbod, zoals trainingen van het Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR). Daar werden de afgelopen drie jaar al 7000 mensen getraind uit gemeenten van alle schaalgroottes. Ook kunnen gemeenten gebruik maken van het ondersteuningsaanbod van de Expertise-Unit Sociale Stabiliteit (ESS). Die organiseert bijvoorbeeld leerkringen voor gemeenten over preventieve aanpak van radicalisering en kan ook ondersteuning op maat aan gemeenten bieden. Verder besteedt het nieuwe kabinet jaarlijks 13 miljoen euro extra aan contraterrorisme.