Niet alle gemeenten in ‘actie-stand’ voor hulp aan zzp'er

Het zijn zware tijden voor zzp’ers. Gemeenten gaan momenteel zeer wisselend om met de inkomenssteun aan zelfstandigen in coronatijden, die vooruitlopend op de formele inwerkingtreding van de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (Tozo) kan worden verstrekt.

Voorschotten

‘Het maakt nu nogal wat uit in welke gemeente je als zzp’er woont’, ziet Michel te Riele, business director lokale overheid bij EIFFEL. ‘De ene gemeente is heel voortvarend, terwijl de andere gemeente minder in de actie-stand staat.’ Dat komt onder meer omdat nog niet duidelijk is hoe de ‘coronaregeling’ er precies uit gaat zien. De grove contouren van de Tozo werden 17 maart bekend gemaakt. Die duidelijkheid zou er vandaag komen, maar dat wordt naar alle waarschijnlijkheid maandag. De regeling geldt met terugwerkende kracht vanaf 1 maart en loopt tot 1 juni. Gemeenten mogen vooruitlopend op de formele invulling van de regeling voorschotten verstrekken.   

Wachten

Sommigen gemeenten wachten op die formele regeling voordat ze een loket openen. Anderen, waaronder een aantal grote steden, hadden deze week het hulploket voor zzp’ers al opengesteld. Zoals Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en in de regio Drechtsteden. Zij werden meteen overspoeld met aanvragen. ‘Sommige gemeenten hebben in een week tijd al meer aanvragen binnengekregen dan normaliter in een heel jaar’, weet Anton Revenboer, partner bij BDO Accountants & Adviseurs voor de publieke sector. Een aantal kleinere gemeenten heeft het ‘hulploket’ bij grotere buurtgemeenten ondergebracht, weet Te Riele. Dan zijn er nog gemeenten waar zzp’ers zich al wel kunnen melden, maar nog geen concrete aanvraag kunnen indienen. Die gemeenten willen wachten tot er duidelijkheid over de regeling komt.

Broodnood

Diverse gemeenten doen een beroep op zelfstandigen om nog geen aanvraag in te dienen als ze nog inkomsten hebben, ook al zijn die teruggelopen van bijvoorbeeld 10.000 naar 6.000 euro. ‘Ze willen voorrang geven aan mensen in ‘broodnood’. Anderen moeten nog even in de wachtkamer’, ziet Te Riele. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) roept zzp’ers die nog enige inkomsten hebben op te wachten met het indienen van een aanvraag. ‘Als aanvragen gespreid binnenkomen ontlast dat de gemeente en worden de mensen met de hoogste nood het eerste geholpen’, stelt het ministerie op zijn website. Zzp’ers hoeven niet bang te zijn dat ze misgrijpen. Iedereen die er recht op heeft, krijgt een tegemoetkoming. Er is geen budgetlimiet, benadrukt SZW. Voor gemeenten ligt het gevaar op de loer dat een enkele kleine zelfstandige een slaatje uit de situatie wil slaan, stelt Revenboer. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om ondernemers waarbij het water al ruim voor de coronacrisis aan de lippen stond. ‘Aan de andere kant kennen de sociale diensten hun pappenheimers wel.’

Alle verloven ingetrokken

Gemeenten kunnen de komende tijd de borst natmaken, weten Te Riele en Revenboer. ‘Het gaat de komende tijd helemaal los’, voorspelt Te Riele. Bij diverse sociale diensten zijn alle verloven van de medewerkers ingetrokken, weet Revenboer. ‘Bij de gemeenten die deze week al een loket openden, was het veel drukker dan ze verwacht hadden.’ Gemeenten moeten in zeer korte tijd veel administratief inregelen. Zo moeten de richtlijnen van de rijksoverheid worden vertaald naar een snel en efficiënt werkproces, zodat de in financiële nood verkerende zzp’ers zo snel mogelijk worden geholpen, benadrukt Revenboer. Aangepaste intakeformulieren, brieven en beschikkingen moeten direct operationeel én digitaal beschikbaar zijn. ‘Dit omdat het fysieke contact zoveel mogelijk moet worden beperkt.’ Er moet een concreet en voor één uitleg vatbare set aan beoordelingscriteria worden opgesteld. Gemeenten moeten vooral ook niet vergeten een digitaal dossier op te bouwen ten behoeve van de rechtmatigheidscontrole.

Speciale toolkit

De VNG, Divosa en het ministerie van SZW werken samen om gemeenten te ondersteunen bij de uitvoering van Tozo. Er komt een speciale toolkit, zo stelt Divosa op haar site. Begin april komt er een instructiehandreiking voor gemeenten die inzicht biedt in de wijze waarop gemeenten de regeling kunnen uitvoeren. Ook wordt gewerkt aan modelaanvraagformulieren, modelbrieven en modelbeschikkingen.

Volledig vergoed

Het kabinet heeft gemeenten verzekerd dat ze de kosten van de tijdelijke regeling volledig vergoed krijgen, ook de uitvoeringskosten. Er is al een voorschot van 250 miljoen euro aan gemeenten overgemaakt. Reveboer schat in dat er tot 1 juni zeker een miljard euro nodig zal zijn. ‘Het allerbelangrijkste is nu dat de zzp’er snel geholpen wordt. Het proces moet om hem draaien zodat we de economie samen draaiende houden’, benadrukt Te Riele.

UPDATE 16:43 uur. Vandaag zijn de voorwaarden voor Tozo bekend gemaakt. De regeling gaat komende week van start. Tevens is per gemeente het voorschot bekend gemaakt voor de uitvoering van Tozo.