Misbruik opsporen en aanpakken is tijdrovend

Het is voor gemeenten niet makkelijk zorgfraude op te sporen en te bestrijden. Zwarte lijsten aanleggen van malafide zorgverleners is in Nederland uit den boze. Buurgemeenten waarschuwen dat ‘zorgcowboys’ aan de slag zijn, kan dus niet. Het rijk moet meer oog hebben voor fraudeaanpak door gemeenten. De Wmo moet worden aangepast zodat gemeenten onderling informatie kunnen uitwisselen. Het rijk moet een pilot starten met een innovatiebudget voor forensisch financieel rechercheonderzoek.

Integriteitsbepaling

Dat stelt de Almelose zorgwethouder Eugène van Mierlo. In Almelo staat fraudebestrijding en vooral het voorkomen van (zorg)fraude hoog op de politieke agenda. In Almelo start alles aan de poort, vertelt Van Mierlo. In 2018 is de Wmo en jeugdzorg opnieuw aanbesteed en is er nadrukkelijk op kwaliteit en integriteit gestuurd. Aanbieders die mee wilden doen met de aanbesteding moesten vooraf veel informatie aanleveren, over onder meer de opleidingsniveaus en registraties van de medewerkers en de financiële situatie van de aanbieder. ‘Ook moesten de inschrijvers een integriteitsbepaling ondertekenen, waarin ze verklaren dat er de afgelopen vijf jaar geen verdenkingen van of relaties tot strafbare feiten zijn geweest. Blijkt dit later toch zo te zijn, dan is dat voor ons grond om het contract te ontbinden’, aldus Van Mierlo.

Gigantische klus

Het was een gigantische klus om alles te checken. Uiteindelijk is met 160 aanbieders een contract getekend. Voorheen hadden de gezamenlijke Twentse gemeenten 260 aanbieders gecontracteerd. ‘Met de screening vooraf scheid je het kaf van het koren, maar waterdicht is het nooit’, stelt Van Mierlo, die benadrukt dat niet alle buiten de boot gevallen aanbieders malafide zijn.

Geen heksenjacht

Ook na het sluiten van het contract blijft Almelo er bovenop zitten. Tevens wordt paal en perk gesteld aan de winst die aanbieders mogen maken. Daarnaast heeft dit college het aantal sociaal rechercheurs uitgebreid om signalen van fraude te onderzoeken. Als er sprake is van fraude, trekt de gemeente alles uit de kast. ‘We zetten dan in op zowel bestuursrecht, als civielrecht en strafrecht’, aldus Van Mierlo. ‘Maar het is geen heksenjacht’, benadrukt hij. ‘Het gros van de aanbieders heeft het juiste moreel kompas. Het is jammer dat een aantal de kluit belazert.’

Voorkomen

Ook Emmen pakt fraude breed en integraal aan. Een belangrijk onderdeel van de Emmense aanpak is het kernfraudeteam, die Raymond Wanders, wethouder werk en inkomen en volksgezondheid eigenlijk liever een kernpreventieteam noemt, omdat de gemeente vol inzet op het voorkomen van regelovertreding. ‘De regelgeving is best complex, waardoor er vaak ook onbedoeld regels niet juist worden nageleefd en dat willen we voorkomen.’

Meldingen

In het kernteam zit een breed scala aan professionals zoals een jurist sociaal domein, de toezichthouder kwaliteit Wmo en jeugd, een sociaal rechercheur en de toezichthouder rechtmatigheid voor de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet, stelt Heleen Kerssies, die die laatste functie bekleedt. Dat kernteam bespreekt de meldingen die vanuit diverse kanalen binnenkomen. Wekelijks komt het team bij elkaar om de meldingen geanonimiseerd door te nemen en als het nodig is te verrijken met de informatie die voorhanden is.

Tijdrovend

Oneigenlijk gebruik en misbruik opsporen en aanpakken is ‘enorm tijdrovend’, stelt Kerssies. ‘Als we zien dat een aanbieder willens en wetens de boel aan het saboteren is, dan gaan we in overleg met de Officier van Justitie of we een strafrechtelijke route kunnen bewandelen. Als de fraude bewezen is, is sanctioneren mogelijk. Ons doel is dat aanbieders in dat geval een beroepsverbod krijgen. Momenteel hebben wij wel een dergelijke zaak lopen, maar is een beroepsverbod bij ons nog niet voorgekomen en landelijk is dat een handjevol.’

Bijzondere klachtprocedure

Ook de Almelose wethouder Van Mierlo stelt dat het aanpakken van fraude lastig is en ‘vreselijk veel tijd en geld kost’, maar vindt dat malafide aanbieders hard moeten worden aangepakt. Hij vindt het dan ook onbegrijpelijk dat het Openbaar Ministerie (OM) afziet van strafvervolging van Victorie, dat in Almelo onder meer beschermd wonen aanbood. De directrice ervan vergokte een miljoen euro zorggeld in het casino. ‘Daar laten we het niet bij zitten’, aldus een strijdbare Van Mierlo. De gemeente wil naar aanleiding van de weigering van het OM om tot vervolging over te gaan een bijzondere klachtprocedure starten en de zaak rechtstreeks voorleggen aan een gerechtshof.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 9 van deze week (gratis inlog)