Minister toont spierballen: toch abonnementstarief Assen

Minister Hugo de Jonge (VWS) heeft ingegrepen vanwege het voornemen van de gemeente Assen om de schoonmaak als voorziening uit het Wmo-pakket te halen en het abonnementstarief voor schoonmaak niet in te voeren. De minister dreigde met een aanwijzing, een uitzonderlijke maatregel, om Assen te dwingen per 1 januari het abonnementstarief in te voeren. De gemeente laat weten daaraan gehoor te geven.

Abonnementstarief

Sinds begin 2019 geldt een abonnementstarief voor Wmo-maatwerkvoorzieningen, los van inkomen en/of vermogen, en ongeacht het aantal uren hulp. In 2020 gaat het abonnementstarief ook gelden voor duurzame algemene voorzieningen (huishoudelijke hulp, begeleiding). Het tarief gaat van 17,50 per vier weken naar 19 euro per maand.

Run voorkomen

De Drentse gemeente probeerde te voorkomen dat er per 2020 een run zou ontstaan op huishoudelijke hulp, die volgens landelijke regels vanaf 1 januari als algemene voorziening moet worden aangeboden. Assen wilde dat niet doen omdat, volgens wethouder Harmke Vlieg (sociaal domein, ChristenUnie), het huidige systeem mét eigen bijdrage voor midden- en hogere inkomens, prima voldoet. Invoering van het nieuwe gaat de gemeentenaar verwachting 1,5 miljoen euro kosten.

Positieve uitleg

Wethouder Vlieg is met het spierballengedrag van de minister overruled, maar legt de ingreep van het ministerie positief uit. ‘Onze opstelling heeft wel effect gehad. We wilden de aandacht trekken van het ministerie om ons probleem zichtbaar te maken. Dat is gelukt. Daarnaast hebben we met de directeur generaal van het ministerie vervolgafspraken gemaakt. Het ministerie nodigt ons uit voor een gesprek om samen te verkennen hoe we de schoonmaak anders kunnen organiseren. Die lijn van ons, het anders organiseren van de schoonmaak, heeft ook tot veel steun van andere gemeenten geleid.’

Goed werkend

‘We gaan het gewoon niet doen’, zei Vlieg eerder deze week strijdvaardig tegen Binnenlands Bestuur. ‘Wij hebben een goed werkende voorziening voor schoonmaak. Daar zijn we tevreden over, en onze inwoners ook. Voor de groep met midden- en hoge inkomens betekent het abonnementstarief een lastenverlichting. Kwetsbare groepen in Assen betalen nu niets en daarvoor is het een verzwaring.’ De weigering, waar Vlieg nu op terug moet komen, was bedoeld om een rem te zetten op de kosten, maar ook ‘als signaal aan Den Haag’, zegt Vlieg. Dat signaal is doorgekomen, constateert ze nu.

Stapeling voorkomen

Het rijk wil met het vaste tarief stapeling van zorgkosten voorkomen en heeft door de maatregel minder administratieve lasten, de rekening komt bij de gemeente te liggen. Niet alleen in de vorm van een toename van zorggebruik, maar ook in de vorm van aanpassingen in contractmanagement en ICT.

Gemeenten waren van meet af aan gekant tegen het plan voor schoonmaak als algemene voorziening, vrezend dat veel meer inwoners met een midden- en hoog inkomen afscheid zouden nemen van hun particuliere poetshulp en bij de gemeente aankloppen. De vrees voor zulk calculerend gedrag blijkt nu terecht. Het aantal Wmo-cliënten met hulp bij het huishouden steeg landelijk met acht procent.

Krachtig middel

‘Landelijk nieuwe regels zoals deze invoeren kan alleen als het rijk voldoende compenseert’, is het standpunt van Vlieg. ‘Zelf de ruimte nemen voor een eigen bijdrage – in de Wet langdurige zorg en de Zorgverzekeringswet – en het gemeenten onmogelijk maken hetzelfde te doen. Terwijl de eigen bijdragen in de Wlz en Zvw ook nog eens effect hebben op door gemeenten als vangnet uit te voeren wetten. Dubieus vind ik dat. Als gemeenten verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van wetgeving, moeten ze ook zelf kunnen sturen. Het heffen van een eigen bijdrage is dan een krachtig middel.’

Den Haag

In diverse gemeenten is gebleken dat inwoners hun particuliere huishoudelijke hulp de wacht aanzeggen omdat ze goedkoop en tegen een vast tarief hulp kunnen krijgen via de Wmo. Onder meer in Den Haag, waar vooral inwoners van de rijkere postcodegebieden een beroep doen op goedkope schoonmaak via de gemeente.

Lees volgende week meer over het Wmo-abonnementstarief in Binnenlands Bestuur nr. 24 (inlog)