Meer jongeren in bijstand, maar Wet investeren in jongeren ‘niet mislukt’

Deze cijfers maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) recent bekend.

De cijfers roepen de vraag op of de Wet investeren in jongeren (Wij) een mislukking is. De Wij werd in 2009 vastgesteld en verplicht gemeenten ertoe jongeren tot 27 jaar op een leer- of werktraject te plaatsen in plaats van ze een bijstandsuitkering te geven. Pas als jongeren meewerken aan een traject, krijgen ze recht op inkomensondersteuning. Die ondersteuning lijkt dan op de bijstand.

Mag dan nu op grond van de recente CBS-gegevens worden geconcludeerd dat de Wij niet werkt? Nee, zeggen deskundigen, dat is een te voorbarige conclusie.

De CBS-cijfers gingen over bijstandsuitkeringen én inkomensondersteunende uitkeringen in het kader van de wet Wet investeren in jongeren.

Wiemer Salverda, directeur van het Amsterdams Instituut voor ArbeidsStudies (AIAS), wijst op de crsis: ‘In deze CBS-cijfers zit van alles verborgen. De werkgelegenheid is door de crisis afgenomen. Dat raakt ouderen minder dan jongeren: Als je een baan hebt dan houd je hem. Als je van school komt, heb je een probleem. Jongeren met een lage opleiding worden bovendien sterk beconcurreerd door scholieren, studenten en andere parttimers. Ook hebben jongeren vaak geen recht op WW, of maar heel kort. Juist in de bijstand en juist bij jongeren, zie je dus de effecten van de crisis.’

Succes

In plaats van over een mislukking van de Wij spreken mensen uit de praktijk juist positieve woorden. Wouter Kolff, VVD-wethouder in Nieuwegein: ‘Het is goed om apart beleid te hebben voor jongeren. Zij hebben een steuntje in de rug nodig; het zogenaamde werk-leeraanbod. Als dit niet werkt, denk aan jongeren met een beperking, dan krijgen ze een uitkering. Wij hebben hier het regionaal Jongerenloket Lekstroom voor. Dat werkt goed.’

Henk Kool, PvdA-wethouder in Den Haag, en vertegenwoordiger van de G4 in onderhandelingen met de rijksoverheid: ‘Den Haag voerde de Wij eigenlijk al uit, voor hij bestond. Zodra een jongere binnenkomt, krijgt hij een gesprek. Hij wordt niet met allerlei ingewikkelde papieren naar huis gestuurd. Ik sta achter de methodiek van de Wij.’

René Paas, voorzitter van Divosa, de vereniging van managers werkzaam bij sociale diensten: ‘Voordat de wet er was, waren we sceptisch. Nu hij er is weten de gemeenten er de krenten uit te vissen. De wet heeft zijn nut bewezen. Daar hoeven we niet flauw over te doen.’

Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten meent dat de jongerenwerkloosheid zonder de gemeentelijke Wij-inspanningen veel hoger was geweest.

Eén regeling

Ondertussen wordt op het ministerie van Sociale Zaken door VVD-staatssecretaris Paul de Krom gestudeerd op ‘één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt’. De vraag is of het principe van de Wij overeind blijft, want er worden problemen geconstateerd. FNV-Jong bijvoorbeeld bekritiseert de uitvoering van de Wij: gemeenten bieden jongeren die echt begeleiding nodig hebben vaak rotklusjes, geen echt perspectief. Verder komen gemeenten geld tekort. Het aantal jongeren in een inkomensvoorziening is veel hoger dan verwacht.

De Haagse wethouder Kool: ‘Destijds was de Wij gewoon een platte bezuiniging. Het was geen verbetering van het instrumentarium, want veel gemeenten deden al wat de Wij voorschrijft. Op voorhand boekte de regering toen, op grond van ingewikkelde berekeningen, een bezuiniging in van 50 procent op het inkomensdeel voor jongeren. Nu is er een groep jongeren die ik geen bijstandsuitkering mag geven, maar wel inkomensondersteuning. Als ze ons traject accepteren krijgen ze geld. Daar loop ik nu op leeg, want het zijn er meer dan verwacht.’

Er zijn al onderdelen van de plannen van De Krom met de onderkant  van de arbeidsmarkt uitgelekt. Zo zou er in een conceptversie van een wetsvoorstel staan dat ‘als het een jongere niet (...) lukt om aan de slag te komen, kan een gemeenten ondersteuning bieden (…). Anders dan bij het huidige werkleeraanbod omvat deze ondersteuning geen recht op een concrete voorziening.’ Gemeenten zetten in de onderhandelingen met De Krom vooral in op boter bij de vis, en op beleidsvrijheid. Maar geld, dat is er niet. En het kabinet lijkt juist níet aan te sturen op meer beleidsvrijheid voor gemeenten op dit terrein.

Breekt Divosa een lans voor de Wij? Paas: ‘Ik zou die dingen niet willen koppelen, maar op dit moment is onze grootste zorg werklozen van 45 tot 65 jaar aan het werk te helpen. Met 45 ben je al oud. Gemeenten kunnen steeds minder voor hen doen nu het kabinet tweederde van het gemeentelijke re-integratiebudget wegbezuinigt. Dit is de grote opgave van de komende jaren.’