Maastricht moet roer omgooien

Schaarse rijksinkomsten en stijgende lasten door toenemende vraag zijn de belangrijkste oorzaken van het aanhoudend tekort dat de gemeente Maastricht op het sociaal domein heeft. De gemeente neemt onvoldoende structurele maatregelen om die tekorten te dekken.

Onvoldoende soelaas

Dat stelt KPMG in een vrijdag aan de gemeenteraad aangeboden rapport. De raad gaf opdracht tot het onderzoek naar de tekorten. ‘Zonder maatregelen in beleid en organisatie kunnen tekorten in de komende jaren oplopen’, waarschuwt KPMG. Over 2019 noteerde Maastricht een tekort op het sociaal domein van 6,4 miljoen euro op een budget van 181,2 miljoen euro. Tekorten werden voorheen uit onder meer incidentele meevallers en reserves gedekt, maar dat biedt onvoldoende soelaas. Ook de bijdrage die Maastricht kreeg uit de ‘stroppenpot’ – waar gemeenten met tekorten op Wmo en jeugd over 2016 en 2017 een beroep op konden doen – zet geen structurele zoden aan de dijk.

Kostenstijging

Het jeugdhulpgebruik is in de periode 2016 tot en met 2019 met twaalf procent toegenomen. Het aantal Wmo-beschikkingen steeg vorig jaar met bijna acht procent ten opzichte van 2018. Dat betekende een kostenstijging van 9,7 procent ten opzichte van 2017. Maastricht kent een hoger gemiddeld aantal cliënten dan het landelijk gemiddelde en referentiegemeenten, stelt KPMG. De lagere Sociaal Economische Status (SES) is daar mede oorzaak van.

Sturing

Op alle fronten moet gesleuteld worden om het tij te keren, zo blijkt uit het rapport. Zo sluit onder meer de p&c-cyclus onvoldoende aan op de ‘uitdagingen en dynamiek van het sociaal domein’. Tussen beleid en uitvoering is te weinig communicatie en afstemming. KPMG adviseert de sturing op realisatie te verbeteren. Ook is het raadzaam met minder aanbieders in zee te gaan. ‘De sterke stijging in het aantal aanbieders maakt dat de beheersbaarheid in het gedrang komt en de kosten nemen toe omdat aanbod vraag creëert’, stelt KPMG.

Bonus/malussysteem

In de begroting 2020 is een structurele taakstelling opgenomen van 10,5 miljoen euro. Daarvoor moet de komende tijd dekking worden gevonden. Er is een lijst met maatregelen gemaakt die op korte termijn effect moeten hebben en een lijst voor de langere termijn. De ‘shortlist’ moet een besparing van 14,2 miljoen euro per 2023 opleveren. Een van de maatregelen van de shortlist is het afschaffen van het verlagen van de eigen bijdrage Wmo. Ook scherpere indicaties voor huishoudelijke hulp staan op de lijst van korte termijnbesparingen. Op de ‘shortlist’ jeugd staat onder meer het inbouwen van een bonus/malussysteem in de inkoopvoorwaarden waarmee aanbieders worden gestimuleerd uitstroom te bevorderen.

Hoger tempo

Het college herkent de analyse van KPMG in beleid en organisatie. Het stelt dat het sinds medio vorig jaar al bezig is met een groot deel van de verbeterpunten. ‘De noodzaak om de verbeteringen nog sterker en/of met een hoger tempo door te voeren wordt met het rapport duidelijk’, aldus het college in een schriftelijke verklaring. Het college is naar eigen zeggen bezig met onder meer de verbinding van beleid met uitvoering, meer data-gestuurd werken (een van de aanbevelingen van KPMG), sterker sturen op resultaat en het reduceren van het aantal aanbieders. Op basis van de short- en longlist gaat het college bezuinigingsvoorstellen maken die eind deze maand aan de raad worden voorgelegd.